Casilda Iturrizar, Enrique Epalza, Martina de Zuricalday, Simón Cabildo Gil Recadero Uhagon, Marcelino Ibáñez de Betolaza, Pitxitxi, Juana Mir, Tomás Meabe, Vicente Blanco Echebarria… Guzti hauek Bilboko historiako pertsonaia ospetsuak izan ziren, bai eta orain Bilbao Zerbitzua-ek Bilboko Hilerrian kultur agendaren barruan eskaintzen duen bisita antzeztuen protagonistak ere.

Beste edizio batzuetan agertutako pertsonaiez gain, beste bilbotar gogoangarriak ere gehitu izan dira aurtengo ibilbidera, bisita ahaztezin bat osatzeko. Guzti hauen bizitza oinarri izanda Bilboko historia ezagutuko dute bisitariek, oroimenean gorde diren kontu harrigarriez gain.

Pitxitxik galdutako baloia; meriendak asmatu zituen Martina de Zuricaldayren gurinezko opil goxoak eta txokolatea; Juana Mirren luma, bisitaz gozatzen duten pertsona guztien xehetasun guztiak kronika batetan biltzeko; Simón Cabildo Gil bere paper ezagunenean, “Doña Croqueta”, bertaratutakoei barre algarak sortzeko gogoz… Guzti hauek eta gehiago bisitan izango dira.

Zalantzarik gabe, bi orduko ibilaldi bat non denbora azkar igarotzen den Bilboko aireportutik joan etorrian dauden hegazkinen gerizpean. Hauek ere Bilboko Hilerriko bisita antzeztuen parte dira ere; eta hain izan da arrakasta aurten ez daudela salgai pase gehiagorik.

Bertan bizi diren intsektu, anfibio eta hegaztien fauna aberatsa eta askotarikoa ezagutzera eman nahi duen liburua formatu fisikoan dago jada Bilboko liburutegietan eta online Bilbao Zerbitzuak webgunean

Katalogoak, Markel Montaño biologo bilbotarrak idatziak, 40 ornodun espezie baino gehiagoren espezifikazioak eta ezaugarriak jasotzen ditu (batez ere hegaztienak), eta beste 28 ornogabe espezieenak

Bilboko Udal Hilerritik paseatzea eta karnaben, txinboen eta txorruen txistu eta txorrotxioaz disfrutatzea, edota urraken zalapartaz edo tximeleten hegada leunaz gozatzeko esperientzia, zalantzarik gabe, hilerrian dagoen animalien bizitzan bete-betean murgiltzea dakar. Izan ere, orain, bisitatzen dutenek hilobi eta panteoien artean zer-nolako animaliak bizi diren kontsultatu ahal izango dute Bilbao Zerbitzuak-ek bertan bizi diren intsektu, anfibio eta hegaztien fauna aberatsa eta askotarikoa ezagutzera emateko egin duen liburu berriari esker.

2022an, Bilbao Zerbitzuak kanposantuko florari buruzko lehen liburukia kaleratu zuen, eta, orain, lan hori osatu eta bertako paisaia-ondarearen lan pedagogikoarekin jarraitu nahi du, Bilboko kanposantuan goza daitekeen fauna garrantzitsu eta aberatsa balioetsi nahi duen bigarren lan honekin.

“Gure hilerrian doluaren unean egiten diren bisitak, heriotza azpimarratzen dutenak, bizitza-zikloaren eta ziklo naturalaren zatitzat hartzen direnak, dagoeneko hedatzen ari garen mota guztietako kultura- eta ingurumen-jarduerekin elkarbizitzea nahi dugu, bizitzak aurrera jarraitzen duela gogoraraziz”, azaldu du Bilboko Udaleko Osasun eta Kontsumo zinegotzi Álvaro Pérezek.

60 espezie baino gehiago

Katalogoak, Markel Montaño biologo bilbotarrak idatziak, 40 ornodun espezie baino gehiagoren espezifikazioak eta ezaugarriak jasotzen ditu (batez ere hegaztienak), eta beste 28 ornogabe espezieenak. Izan ere, liburu honen bidez, Bilbao Zerbitzuak-ek tokiko biodibertsitateari lagundu nahi dio, begi hutsez hilerrian ikus daitekeen animalia-bizitzari balioa emanez. “Norbaitek kanposantua bisitatzen duen hurrengo aldian, beste begi batzuekin begiratuko dio, eta espazio hori gordetzen duen animalien bizitzan barneratuko da”, adierazi du zinegotziak.

Liburua formatu fisikoan dago jada Bilboko liburutegietan. Bertsio elektronikoa Bilbao Zerbitzuen webgunean ere eskuragarri dago.

Bere garaian Bilbon nabarmendu ziren emakume batzuen bizitza eta obra gogoratzea eta ezagutaraztea Bilbao Zerbitzuak Bilboko Udal Hilerrian antolatutako “Emakume bereziak” bisita gidatuaren helburua da, eta kanposantuko urteko kultur programazioaren barruan kokatzen da.

Ibilbide honekin bertaratzen diren pertsonek noizbait isilduak izan zirenen ahotsak entzun ahal izango dituzte; emakume berezi hauen historian murgilduz, non aitzindariak, borrokalariak, artistak, zientzialariak eta filantropak dauden. Zalantzarik gabe, gizartean itzala utzi zuten historiak: Juana Mir, errepublikaren eta gerra zibilaren urteetan militarren delituei buruz idaztean traizioa leporatuta fusilatutako kazetaria; Martina de Zuricalday, Bilboko familia txokolategileko negozioaren oinordekoa eta askaria frantsesera eta txokolategietara askarira joatearen bultzatzailea; edota Casilda Iturrizar, ongintzara bideratuta Erruki-etxea, Ospitale Zibila edo Udala bezalako erakundeei dohaintzak eginez Tibolin eskolak eraikitzeko, beste ekarpen askoren artean.

Istorio bakoitzak gizarteari egindako ekarpenak ikusaraziko ditu, baina baita horietako bakoitzak erakutsitako adorea, borroka eta determinazioa ere, lurperatutako eta ahaztutako bizipenak baina gure historia ulertzeko funtsezkoak; hala nola Juliana Aguirrezabalarena, Espainiako pedagogo handienetako batena, edo Lucia Trinidad Bilboko Kale Nagusiko mimo ikonikoa.

Emakume guzti hauen bizitza ezagutu nahi dutenek uztailaren 25ean eta irailaren 13an beste bi bisita izango dituzte eskura.

Aire zabaleko museo bat. Horixe bera da erakusten dutena “Hilerri bat artearekin” eta “Hilerria deszifratzen: sinboloak eta irudiak” bisita gidatuek, Bilbao Zerbitzuak-ek Bilboko hilerrian antolatutako ekintza kultur programazio barruan.

Sarrera ia zeharkatu gabe, kanposantuko edertasuna eta arte aberastasuna agerian geratzen dira, baita historiako azken 120 urteetan bizi izan dituen aldaketa artistiko eta estilistikoak ere. Izan ere, ibilbideak arkitektura-, arte- eta paisaia-alderdiak ardatz dituen arren; hilerria aire zabaleko monumentua delako, botanika- eta ingurumen-mailan ere badu interesa, flora eta fauna ugari biltzen dituelako bere baitan. Xehetasun hauek guztiak ezagutu nahi dutenek uztailaren 9an eta irailaren 5ean aukera izango dute.

Era berean, hilobiak eta monumentuak apaintzen dituen hileta-ikonografia liluragarriaren bila arakatu nahi dutenek,“Hilerria deszifratzen: sinboloak eta irudiak” bisita izango dute uztailaren 31n eta irailaren 25ean; non hilerriak duen bizitzaz, heriotzaz eta, jakina, espiritualtasunaz hitz egiten duen hizkuntza bisuala erakutsiko den.

Bisitariek jakitun izango dira nola kultura eta garaiek hilobi-artea erabili duten hildakoei omenaldia egiteko, bizidunen eta hildakoen munduaren artean lotura bat sortuz.

Bigarren saria Carlos Espigarentrzat izan da “La cupula” lanagatik eta hirugarrena Lucio Fernándezi egokitu zaio “La bruma del tiempo” lanagatik.

Lehiaketa, Bilbao Zerbitzuak-ek antolatua hilerriko kultur programazioaren barruan, atzoko goiz osoa hartu du eta 17 parte-hartzaile izan ditu.

Larunbatean pinturak Bilboko Udal Hilerriko txoko bakoitza hartu du IV. Aire zabaleko pintura azkarraren lehiaketa. José Reyes izan da irabazlea, “Con los brazos en cruz” lanagatik. Lehiaketa Bilbao Zerbitzuak elkarteak antolatu du eta hilerriko kultur programazioaren barruan kokatu da. Larunbat goiz osoan zehar egin da eta 17 parte-hartzaile izan ditu.

Bost ordu baino gehiagoz, artistak Bilboko hilerriko hainbat espaziotan zehar ibili dira, beren irudimenari bide emateko. Carlos Espigak, esaterako, bigarren saria lortu du “La cúpula” lanarengatik. Hirugarren saria Lucio Fernándezentzat eta “La bruma del tiempo” lanarentzat izan da.

Oraingo honetan, lehiaketako lehen saria irabazi duen artistak oso olio lausoarekin egin du bere lana, lekuaren esentzia modu paregabean harrapatuz. Bigarren saria “La cúpula” lanari eman zaio, akuarelarekin irudikatutako elementu arkitektonikoen zehaztasun handia islatzeagatik. Hirugarren eta azken saria, azkenik, “La bruma del tiempo” lanari egokitu zaio, ikuspegi interesgarri bat eta sakontasunaren erabilera eraginkorra erakustea lortu duelako.

Lehiaketa honen bitartez, Bilbao Zerbitzuak, pinturaren bidez, Bilboko Udal Hilerriko hileta-sinbologiari eta ondareari balioa ematea bilatzen du, bai eta barrutian dagoen bake eta harmonia sentsazioa erakartzea ere. Aurten epaimahaiak aurkeztutako lanen maila handia azpimarratu du.

Bigarren saria Mano a mano taldearentzat izan da “Adiós artificial” obragatik, eta herritarren gogokoena ¡¡Plash!! ikus-entzunezko obra izan da, Gabiluk taldeak sortua

Bilbao Zerbitzuak antolatutako lehiaketak 8 parte-hartzaile izan ditu

Heriotzarekiko oraindik ere diraun tabu soziala haustea, eta, hilerria Bilbon bizi izan zen jendearen oroitzapenez betetako leku gisa aldarrikatzea, “El lugar más vivo” lanak islatzea lortu du, Bilboko Udal Hilerriko Film Laburren II. Lehiaketaren lehen saria eskuratuz. Asier Casasen ikus-entzunezko klipa irabazle izendatu dute gaur arratsaldean Kaperan izandako ikustaldi publikoan. “Aurkeztutako obrek hilerriaren aniztasun soziala eta pertzepzioa adierazten dute. Horiek guztiek leku hau beste ikuspegi batetik begirarazi gaituzte; eta hori zen helburua”, adierazi du Alvaro Perez Bilboko Udaleko Osasun eta Kontsumo zinegotzi ordezkariak.

Lehiaketa, Bilbao Zerbitzuak hilerrian antolatutako 2025eko programazioaren barruan kokatua, maiatzean egin zen, zehazki, hilaren 16tik 18ra bitartean, 8 talde parte-hartzailerekin. Guztiek kanposantuko instalazio guztiak izan zituzten eskura. Jarduerek, aurreikusi bezala, ez zuten gainerako zerbitzuak oztopatu, ezta erabiltzaileen bisitak ere.

Lehiaketaren bigarren edizio honetan, zinegotziak eta kultura eta zinema munduko profesionalek (Alvar Gordejuela, Eva Argote eta Cristina Ezquerra) osatutako epaimahaiak nabarmendu duenez, talde guztiek “beren sormena eta gogoa ikusarazi dute, hilerria zinemaren bidez sustatuz eta prestigiatuz”. Oraingo honetan, bigarren saria Mano a mano taldearentzat izan da “Adiós artificial” obragatik; eta bertaratutakoen obrarik gogokoena 15 botorekin “¡¡Plash!!” lana izan da, Gabiluk taldeak sortua.

Saritutako film laburrak Bilbao Zerbitzuak duen arte bildumaren parte dira jada, eta bilbaozerbitzuak.bilbao.eus webgunean eskuragarri daude.

Ostiral honetan herritarrek Bilboko Udal Hilerriaren ahalmen zinematografikoa ezagutzeko aukera izango dute Bilbao Zerbitzuak-ek aurtengo programazio kulturalaren barruan antolatu duen Film Laburren II. Lehiaketarekin. Parte hartzen duten ikus-entzunezko klipak 19etatik aurrera ikusiko dira Kaperan izango den ekitaldi publikoan.

Hortaz, ostiral arratsaldean hilerrira hurbiltzea erabakitzen dutenek euren film labur gogokoenaren aldeko botoa eman ahal izango dute zuzenean, epaimahaiak aukeratutako lanen artean. Aurtengo epaimahaia Álvaro Pérez zinegotziak, Bilbao Zerbitzuak-eko presidente gisa, eta kulturaren eta zinemaren munduko profesionalek, Alvar Gordejuela, Eva Argote eta Cristina Ezquerrak, osatu dute.

Parte hartu nahi dutenek ekainaren 13ko 10ak arte eman dezakete izena Bilbao Zerbitzuen webgunean

Parte hartzen duten artistek hilobiaren balio kulturala, ondarezkoa eta arkitektonikoa islatu beharko dute horma-ataletan

Pinturaren eta artearen zale amorratuek hitzordua izango dute berriro Bilboko Udal Hilerrian ekainaren 14an, Bilbao Zerbitzuak elkarteak antolatzen duen Aire Zabaleko Pintura Lehiaketaren IV. edizioan, “Bilboko kokaleku enblematiko honen kultura eta ondare arkitektoniko, artistiko eta paisajistikoa sustatzeko eta balioesteko”, adierazi du Álvaro Pérez Bilboko Udaleko Osasun eta Kontsumo zinegotzi ordezkariak.

Aurreko edizioetan bezala, lehiaketa 8: 30ean hasiko da eta parte hartzaileek 13:30ak arte izango dute irudimena mihisean askatzeko. Parte hartu nahi dutenek datorren ekainaren 13ko 10ak arte eman ahal izango dute izena Bilbao Zerbitzuak webgunearen bitartez, eta bertan ere lehiaketaren oinarriak kontsultatu eta deskargatu ahal izango dira.

“Lehiaketak hileta-artearekin zerikusia duten pinturarik onenak sarituko ditu, bereziki alderdi monumentalak, artistikoak, paisajistikoak eta bereziak, hileta-sinbologia eta ondare-balioa nabarmentzen dituztenak, bai eta hilerriko barrutian dagoen bake- eta harmonia-sentsazioa erakartzea ere”, azpimarratu du zinegotziak.

Parte-hartzaile bakoitzak sinatu gabeko obra bakarra emango du Kaperan, 13:30etik 14:00etara. Obra hori in situ egin da instalazioetan. Era berean, artistek beren lana sortzeko behar dituzten material eta baliabide guztiak eraman beharko dituzte (astoa, aulkia, produktu piktorikoak, etab.). Alde horretatik, eta kutsadura-efektuak saihesteko, parte-hartzaile bakoitzak sortutako edo baztertutako hondakinak bildu beharko ditu Bilbao Zerbitzuak-ek horretarako prestatuko dituen garbiguneetan.

Edozein teknika piktoriko

Lehiaketa edozein pintura-teknikatara irekita dago, dela olio-teknikara, dela akrilikoetara, akuareletara edo teknika mistoetara, argazki-tekniken edo teknika digitalen bidez egindako lanak alde batera utzita, argazki baten akaberan nahiz kopiatzean. Izan ere, lehiaketaren helburu nagusietako bat parte-hartzaileek beren lana aire zabalean egitea da, jatorrizkoaren aurrean.

Formatua ere librea izango da, eta gutxieneko neurria 80 × 60 zentimetro izango da; akuarela bada, gutxieneko neurria 50 × 30 zentimetro izango da. Euskarriak zurrunak edo txasisaren gainean muntatuak (taula edo mihisea) izango dira, eta kolore bakarreko inprimazioa izango dute, zuria edo uniformea, testurarik gabea, laua eta zurruna. Akuarela edo antzeko teknikak erabiliz gero, paper-kartoi mehe egokia erabili ahal izango da.

Hiru sari

Oraingoan ere hiru sari egongo dira: lehenak 1.000 euro izango ditu, bigarrenak 500 euro eta hirugarrenak 300 euro. Nolanahi ere, epaimahaiak, egun horretan bertan 14:30etik aurrera emango du jakitera epaia, eta, egoki baderitzo, akzesit bat eman ahal izango du, 250 euroko sariarekin.

Aurreko sarietako bat lortzen ez duten lehiakideek Bilbao Zerbitzuak bildumaren esku utzi ahal izango dute beren lana. Bestela, egileek kendu egin beharko dituzte lanak.