Hilerriek potentzial handia dute erabilera publikoko espazio gisa, zalantzarik gabe, baina gordetzen duten ondare artistiko eta kultural garrantzitsua, hori bai herritarrek estatu osoan gehien baloratzen duten alderdietako bat dela, zehazki %87,4, Hileta Sektorearen Behatokiak Sigmados-en bidez egin duen inkestaren arabera. Izan ere, ehuneko horretatik, gehien-gehienek, %80k, uste dute bake eta atsedenerako gune horiek interes artistiko eta kulturaleko ondasun izendatu beharko liratekeela bertan lurperatutako pertsona ospetsuak edo horietan eraiki diren eskulturak eta panteoiak balioan jartzeko.

Bilboko Udal Hilerria horren guztiaren adibide garbia da; izan ere, XX. mendean Bilbon izandako gertakarien historiaren aztarnak gordetzen dira oraindik bertan. Panteoien eta hilobien artean ezkutatuta bizi den ondare hori guztia ezagutaraztea da Bilbao Zerbitzuak-ek jarraitzen duen helburua. Horregatik, Bilboko kanposantuak kontzertuak, bisita gidatuak eta lehiaketak hartzen ditu urtero. “Leku hau modu desberdinean ezagutarazteko aukera bat da”, adierazi du Bilboko Udaleko Osasun eta Kontsumo arloko zinegotzi Álvaro Pérezek.

Hilerriak kontserbatzeko baliabide publikoak inbertitzearen arira, %82,9a ados agertu da azterlanean.

Lorezaintzako ohiko lanez gain, aurten Bilbao Zerbitzuak 2020an Bilboko udal hilerrian hasitako paisaia eraldatzeko prozesuarekin jarraitu du. Izan ere, eta hilerri iraunkor bihurtzeko helburu orokorrari laguntzeko, Bilbao Zerbitzuak intsektuen, anfibioen eta hegaztien santutegi izango den basa-bizitzako lorategi bat sortu du 39. etxadian erantsitako belardian. “Espazioak landare eta egitura berde ugari ditu, horietako asko autoktonoak, tokiko biodibertsitatearen garapena eta ezarpena erakarri, sustatu eta laguntzeko. Bisitariek naturagune lorategidun batek eskaintzen duen edertasunaz eta lasaitasunaz gozatu ahal izango dute, atseden hartzeko, paseatzeko eta natura behatzeko leku bihurtuta”, zehaztu du Bilboko Udaleko Osasun eta Kontsumo arloko zinegotzi delegatu Álvaro Pérezek.

Ekimen hau Udal Ehorztetxe Eta Hilerrien Elkartearen (UEHE / AFCM) Hilerri Biziak programaren barruan kokatzen da. Bilboko Udal Hilerria sortu zenetik elkarte horren parte da, eta hilerrien balio naturalak, ondarezkoak, kulturalak eta artistikoak sustatzea du helburu. “Helburua bertako dibertsitate biologikoa aberastuko den eta intsektuek, beste animalia askoren artean, bizitzeko leku aproposa aurkituko duten uharte bat sortzea da”, gogorarazi du zinegotziak.

Lursail hori honako hauek mugatzen dute: iparraldeko hondakinak deskargatzeko eremuak, mendebaldean kokatutako bi nitxo-eraikinek, eta hegoaldean eta ekialdean sartzeko errepide batek, lurperatzeko 40 etxadiak. Bere kokapen estrategikoak leku diskretua eskaintzen du, hilerriko ohiko igarobideetatik urrun.

Tokiko biodibertsitatea

Flora ugari eta anitzaz gain, ingurunea beste elementuekin hornitu da, hala nola bi hotel edo intsektu-aterpe, hegaztientzako hiru habia-kaxa, anfibioentzako urmael bat eta animalientzako hidratazio-puntu gisa erabiliko diren bi ur-iturri.

Lorategiak ongi zehaztutako bi eremu ditu. Lehenengoa, sarbideetatik eta horma-hobien eraikinetatik hurbilen dagoena, erabiltzaileentzat da. Bertan, zoladura bide bat sortu da eta lau banku jarri dira bertara doazenek eguzkiaz goza dezaten. Bertan daude intsektuen sei babesleku txikiak eta oinplano zirkularreko bi iturri, non uretako intsektuak eta anfibioak dauden.

Bigarren eremua (ekialdean), berriz, erakarri nahi diren izaki bizidunen garapen biologikorako ingurune egokia sortzera bideratuta dago, tokiko biodibertsitatea sustatze aldera. Izan ere, fauna babesteko, ez dago sarbide zuzenik pertsonentzat, behaketara mugatuta dagoelako. Hemen hiru hegazti-kaxa jarri dira zuhaitz handietan, eta tamaina txikiko urmael natural bat egin da ekialdean, zingiretako eta uretako intsektu, narrasti eta hegazti komunitate baten garapena sustatzeko. Aurreko guztiaz gain, harri eta enbor multzoak ere jarri dira, ausaz, intsektu, narrasti eta ugaztun txikiei babesa emateko.

Familiek jada ez dauden pertsona maiteak ohoratzeko asmoz, Bilbao Zerbitzuak VII. Kontzertu Lirikoa eskainiko du Bilboko hilerrian 13etan

Bilboko Udal Hilerrira hurbildu nahi dutenek 8etatik 18etara egin ahal izango dute, etenik gabe. Bitartean, Deustuko kanposantua bisitatu nahi dutenek 15ak arte bisitatu ahal izango dute, azaroaren 1ean izan ezik, arratsaldeko 18ak arte egongo delako zabalik

Bilboko udal hilerriek dena prest dute jada azaroaren 1ean, Domu Santu egunean, jende askoren bisita jasotzeko; azken asteetan asko nabaritu izan dena.

Alvaro Pérez Bilboko Udaleko Osasun eta Kontsumo arloko zinegotzi delegatuak azaldu duenez, “gure kulturan oso errotuta dagoen tradizio hau dela eta, Bilbao Zerbitzuak ekintza plan bat aktibatu du Bilboko eta Deustuko kanposantuek ingurunearekiko eta familiekiko errespetuzko eta kalitatezko zerbitzua eskain dezaten. Ildo horretan, herritarrei eskatzen diegu, ahal den neurrian, aldez aurretik, mailaka eta garraio publikoan joateko Bilboko hilerrietara egun hauetan, jende pilaketak saihesteko”.

Gainera, Bilbao Zerbitzuak urteroko kontzertu liriko klasikoa programatu du Bilboko Hilerriko Kaperan, 13etan. Ekitaldiaren zazpigarren edizio honetan Bilbao Bel Canto musika taldeak hartuko du parte, Patricia Sesar sopranoarekin, Martín Barcelona tenorrarekin, Alfonso Rodríguez biolinarekin, Miren de Diego biolarekin eta Iñaki Velasco pianoarekin. Bertara joaterik ez duten pertsonek Telebilbao tokiko telebista-katetik ere zuzenean gozatu ahal izango dute ibilbide ezaguna duten artista hauen kontzertuarekin.

Ordutegi berezia

Bilboko Udal Hilerrira hurbildu nahi dutenek 8etatik 18etara egin ahal izango dute, etenik gabe, ohiko neguko ordutegian. Bitartean, Deustuko kanposantua bisitatu nahi dutenek 15ak arte bisitatu ahal izango dute, azaroaren 1ean izan ezik, arratsaldeko 18ak arte egongo delako zabalik.

Bulegoetako aurrez aurreko arreta urriaren 26an eta 27an eta azaroaren 1ean ere indartuko da. Ondorioz, jendaurreko ordutegia goizeko 8etatik arratsaldeko 17etara izango da. Era berean, eta esparruaren gainerako lekuetan arreta errazteko eta hobetzeko helburuarekin, kanposantuko langileak txaleko islatzaileekin identifikatuko dira. Era berean, hala behar duten pertsonek beren senideen hilobiratze-kokapena aurkitu ahal izango dute bulegoetan, 8etatik 17etara, edo QR kodeen bidez, hilerriko 16 informazio-paneletan ikusgai daudenak.

Jendetza espero denez, Bilbao Zerbitzuakek Bilboko udaltzainen laguntza izango du Bilboko Udal Hilerriko sarrera nagusian pertsonen joan-etorria eta ibilgailuen sarrera antolatzeko.

Gogobetetze-maila neurtzeko 3.000 inkesta

Bilbao Zerbitzuak herritarrei ematen dizkien zerbitzuak hobetzen jarraitzeko, urriaren 28 eta 29an eta azaroaren 1ean hilerrira joaten diren bisitariei inkesta bana emango zaie iristen direnean, ordura arte egindako hobekuntzak eta jasotako zerbitzuak baloratzeko. 3.000 inkesta banatzea aurreikusi da.

Zerbitzua errazten eta hobetzen jarraitzeko konpromisoari helduz, gogorarazi nahi da bulegoetan arreta pertsonalizatua emateaz gain, emakiden kokapena euskaraz eta gaztelaniaz kontsultatu ahal izango dela, Bilboko hilerri osoan banatutako 16 informazio-paneletan eskuragarri dagoen QR kodearen bidez.

Emakidak berritzea

Joan den urtean, 2023an, Bilbao Zerbitzuak komunikazio-kanpaina bat abierazi zuen hilerriko 7.000 kontzesio baino gehiagoren titularrei jakinarazteko kontzesioen egoera arautu behar zela; eta horien guztien %5,7k erregularizatu dute euren egoera.

Berritu gabe geratu diren gainerako emakidei dagokienez, gai oso delikatua bada ere, Bilbao Zerbitzuak pertsona guztien eskubideak bermatzeko araudia beteko du. Nolanahi ere, oraingoz, eta hilerriko instalazioen zabaltasunari eta espazioen kudeaketari esker, ez da jardun behar izan.

Bilbao Zerbitzuak bukatutzat eman du iazko komunikazio-kanpaina, eta une honetan lanean ari da laster amaitzen diren 230 emakiden titularrekin harremanetan jartzeko. Ildo horretan, gogoratu behar da iaz egindako kanpainak 2019. urtetik aurrera amaitutako emakida guztiak biltzen zituela.

Bilbao Zerbitzuak-ek joan den asteburuan Euskalduna eraikinak hartutako Panasefeko III Forumaren barruan antolatutako jarduerak oso positiboki baloratu ditu, “arrakasta handi izan dutelako”. “Oso pozik gaude Forumaren edizio honek bilbotarren artean izan duen harrera eta interes handiarekin. Bilbao Zerbitzuaketik oso eskertuta gaude antolatutako jarduerek izan duten emaitza eta arrakastarekin, batez ere gure Udal Hilerriari, gure hiriko leku enblematikoari, balioa ematea bilatzen zutelako, heriotzari buruzko tabua diren hesiak apurtuz”, adierazi du Álvaro Pérezek, Bilboko Udaleko Osasun eta Kontsumo Arloko zinegotzi ordezkariak.

Zalantzarik gabe, Igor Ozamiz ESHBIko Sukaldaritza Saileko arduradunak eskainitako “Eboluzio gastronomikoa hilobi irekian” tailer gastronomikoa izan zen bertaratutakoek gehien komentatu eta baloratutako jardueretako bat. Ordubetez, sukaldariak gastronomiaren eta aztarnategi arkeologikoen arteko harremana erakutsi zien bertaratutakoei, eta, beilatokietan heriotzari lotutako ohitura gisa erabiltzen ziren errezeta batzuk dastatzeko aukera eman zien ere.

“Vista Alegre, un bello paseo por el Bilbao que fue” hitzaldiarekin, Ascension Badiola idazle eta historialari bilbotarraren eskutik, bisitariek Bilboko Hilerriaren historiaren alderdirik nabarmenenak jorratu zituzten, egun hilobi eta panteoietan dauden pertsonen oroimena elkarrekin gogoratzen eta mantentzen lagunduz. Izan ere, adituak XIX. eta XX. mendeen artean Alde Zaharretik Indautxuraino hiriaren eraikuntza eta hazkundea erretratatu zuen bere hitzekin, garai hartako Bilbori buruz egon zitekeen edozein zalantza argituz.

Bi jarduera horiez gain, forumaren ospakizunean, Bilbao Zerbitzuak bere arte, argazki, pintura eta film laburren bilduma laga zizkion erakundeari, eta 3.500 lagunek baino gehiagok gozatu ahal izan zuten.

“Ekimen guzti hauek guztoi ukitzen gaituen gai bati buruzko elkarrizketa irekitzen du: heriotza eta bizitza. Horregatik, eta gure gizartean normalizatze aldera, beharrezkoa da prozesu natural honetara hurbilduko gaituzten sareak lantzen eta ehuntzen jarraitzea”, ondorioztatu du zinegotziak.

Bilbao Zerbitzuak-ek 2024ko kultura programazioan antolatutako Sukaldaritzako Errezeten II. Lehiaketa bertan behera geratu da. Jarduera ostiral honetan, urriaren 25ean, egitekoa zen.