Udal-hilerriak kultura, arkitektura, historia, arte eta paisaia arloetako ondare garrantzitsua duela erakutsiko du aurten ere Bilbao Zerbitzuak erakundeak, kultura-programa berriaren bitartez.

Aurtengo programazioan, berriz ere, honako hauek sartzen dira: omenaldi klasikoak, film laburren lehiaketak, argazkigintza eta pintura, eta bisita gidatuen zikloa. Aurten, bisita gidatu horiek apiriletik irailera egingo dira.

Iaz, 550 lagun baino gehiago izan ziren Bilboko Udal Hilerrian programatutako bisita gidatuen zikloan. Ziklo horren barruan lau ibilbide tematiko eta bat antzeztua egin ziren.

Bilboko Udal Hilerriaren ondare kultural, arkitektoniko, historiko, artistiko eta paisajistiko garrantzitsuak berriz ere harrituko ditu herritarrak 2025 honetan, Bilbao Zerbitzuak elkarteak aurreikusi dituen jarduera sozial eta kulturalekin. Oraingo honetan, Bilboko Udaleko Osasun eta Kontsumo Saileko zinegotzi Álvaro Pérez Alonsok gaur goizean prentsaurrekoan aurkeztu duenez, programak bederatzi mugarri garrantzitsu izango ditu, hileta-ondareari balioa emateko eta lekuaren ikuspegi positiboagoa proposatzeko.

Gidatutako kultura-bisitetan iaz izandako arrakastaren ondoren, Bilbao Zerbitzuak erakundeak aurten ere egingo ditu bisitak hilerrian; guztira 21 bisita izango dira, apiriletik irailera. Bisita gidatuen ziklo horri erantzun ezin hobea eman zitzaion; hala ere, horietako bakoitzean 30 pertsona baino ezin izan dira egon, eta horrek eragotzi egin du ingurukoen eta bisitarien parte-hartzea. Bakerako eta atsedenerako leku horrek sortzen duen interes handiaren seinale da parte-hartzea, adierazi du zinegotziak.

Era berean, hilerriei buruz dagoen ikuspegi globala aldatu nahian, alegia, itxialdi-leku delako ustetik aldenduko duen ikuspegi positiboago baten alde egiteko, maiatzean Bilboko hilerrian Film Laburren Lehiaketaren bigarren edizioa egingo da. Film bakoitza gehienez ere 3 minutukoa izango da eta horiek ikusteko ekitaldi ireki bat egingo da hilerriko kapera ikonikoan, iaz bezala.

Omenaldia mendizaleei

Bilboko Udal Hilerrian lurperatuta dauden mendizale guztiak oroitzeko asmoz, Bilboko Orientación Bidea klubak, urritik abendura bitartean, orientazioko proba berri bat antolatuko du (kirol-orientazioa) panteoietan eta sepulturetan zehar, kirol honetan errotuta dauden eta hemen lurperatuta dauden pertsona guztiak omentzeko, bai eta leku hori topagune, paseatzeko, atseden hartzeko eta kultura egiteko gune izan dadin ere, azaldu du Álvaro Pérezek.

Edonola ere, hilerriaren lehenengo jarduera datorren martxoaren 19an izango da, Aitaren Egunaren barruan. Ekitaldia 12etan hasiko da Bilboko Udal Hilerriko kaperan, ohiko poesia errezitaldiaren eta musika klasikoarekin. Han, familiak maite dituzten pertsona guztiekin elkartu ahal izango dira, bake- eta lasaitasun-giro batean, helburu jakin batekin; jada ez dauden aitak gomutatzea. Ekitaldia amaitutakoan, 100 San José lore (primula vulgaris alba plena) banatuko dira ekitaldira bertaratzen direnen artean, agortu arte.

Martxoan aitak gomutatuko diren legez, maiatzaren lehenengo igandean, hilaren 4an, 12etan, amak omenduko dituzte hilerrian. Aurreko urteetan bezala, poesia-errezitaldi bat egingo da, emakumezkoen ahots-talde batekin batera; eta 100 bouket/margarita/lore askotariko sorta bana emango zaie bertaratutakoei, izakinak agortu arte.

Santu Guztien eguna azaroaren 1ean ospatzen da, eta egun horretan, Bilbao Zerbitzuak erakundeak VIII. Kontzertu Lirikoa eskainiko du hilerriko kaperan. Horrako horretan ere, konpositore ospetsuenen musika-lan sakratuen hautaketa zaindua eta delikatua bilduko da emanaldi batean, eta Bilbao Bel Canto Elkarteko soprano batek, tenore batek, biolin batek, biola batek eta piano batek hartuko dute parte.

Argazkigintza eta pintura ere izango ditugu hilerrian.

Ohiko omenaldiez gain, Bilbao Zerbitzuak erakundeak Argazki Lehiaketaren beste edizio bat egingo du, laugarrena jada, tokiko kulturari eta ondare arkitektoniko, artistiko eta paisajistikoari balioa emateko. Lehiaketa apirilaren 19an (zapatua) izango da, 9etatik 14etara. Eta ekainaren 7an, hala nahi duten artistek Aire Zabaleko Pinturaren IV. Lehiaketan parte hartu ahal izango dute, eta Bilboko Udal Hilerriaren esparruan dauden monumentuak, arteak, paisaiak eta alderdi bereziak biltzen dituzten lanak aurkeztu ahal izango dituzte.

2025 honetan ere ez da musika klasikoa faltako, Iñaki Bermúdez saxofonistak emandako saxo- eta piano-kontzertuarekin. Ekitaldia irailaren 20an izango da.

Aurten, Bilboko hilerria bizitza ospatzeko lekua izango da, gure memoria sozial propioa eta kolektiboa berreskuratzeko lekua. Berriro elkartzea Bilboko memoria bizia da; izan ere, azken finean, heriotza bizi izandako bizitza eder bat besterik ez da, gogorarazi du Álvaro Pérezek.

Bostehun pertsona baino gehiago 2024ko bisita gidatuetan

Bilbao Zerbitzuak erakundeak 2024an Bilboko Udal Hilerrian programatu zuen bisita gidatuen zikloa oso arrakastatsua izan zen; lau ibilbide tematiko eta bat antzeztua antolatu ziren. Guztira, 556 pertsonak parte hartu zuten esperientzian. Bilbotarren jakin-mina ez ezik, Madril, Bartzelona, Cáceres, Valentzia, Zaragoza edo Salamancatik iritsitako pertsonen interesa ere piztu zuen.

Gaiaren arabera, parte-hartze handia izan zen programatutako bost ibilbideetan: bisita orokorrak, artea duen hilerria, pertsona ospetsuak, gerra-eremua eta ibilbide antzeztuak; horrez gain, parte-hartzaileek oso positiboki baloratu zuten jarduera (5etik 4,7ko nota).

Aurten berriro egingo diren film laburren, argazkien eta pinturaren lehiaketei dagokienez, aurreko edizioaren balantzea oso positiboa izan da. Izan ere, argazki- eta pintura-lehiaketek berriz ere errekorra gainditu zuten parte-hartzeari dagokionez: hurrenez hurren, 52 eta 29 pertsona. Film laburren lehiaketara, berriz -iaz egin zen lehen aldiz-, 15 talde aurkeztu ziren.

Proiektuaren idazketaren lizitazioa, gaur bertan atera dena, orain arte egindako desobiratze-lanetan aurkitutako 120 pertsonen gorpuzkiak hartu beharko ditu, baina baita GOGORAk egin ditzakeenak ere

Memorial berriak proiektuaren informazio panelak izango ditu eta Iñigo Arregi Elorzak egindako «Duintasuna – La dignidad» eskultura izango du buru

Era berean, Bilbao Zerbitzuak-ek jarraipena emango dio «Bilboko hilerriko 43. partzelan musulmanen errituaren araberako ehorzketa-protokoloari», eta eraikin berri bat eraikiko du lurperatze-lekuaren ondoan

Bilbao Zerbitzuak-ek gure gizartearen Memoria Historikoa berreskuratzeko bidean aurrera egitea du helburu nagusi, eta horretarako Bilboko Udal Hilerrian memoriarako eta duintasunerako gune bat sortzeko bidea hasi du. Lizitaziora atera berri den proiektuak orain arte egindako desobiratze-lanetan aurkitutako 120 pertsonen gorpuzkiak hartu beharko ditu, baina baita GOGORAk, Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuak, Eusko Jaurlaritzaren eta Aranzadi Zientzia Elkartearen mendekoa, burutu ditzakeenak.

«Memorialaren helburua da Espainiako gerra zibilean demokraziaren eta askatasunaren alde bizitza eman zutenen eredua duintzea, oroitzapena gordetzea eta oroimena ohoratzea», adierazi du Álvaro Pérez Osasun eta Kontsumo Saileko zinegotzi eta Bilbao Zerbitzuak-eko presidenteak. Hain zuzen ere, Aranzadi Zientzia Elkarteak 2021eko urria eta 2022ko abuztua bitartean Bilboko Begoñako hilerrian egindako indusketak agerian utzitako 4.700 pertsonen gurpuzkien oroimenez, proiektuak «Begoñako Argia» izeneko bigarren errekonozimendu- eta erreparazio-gune bat izango du. «Gorpuzkiak udal hilerrira eraman dira behin betiko lurperatzeko, Bilboko memoria historikoaren zati gisa, eta horrekin konprometituta gaude Bilbao Zerbitzuak-en», gaineratu du zinegotziak.

Memorial berriak proiektuaren informazio-panelak izango ditu ere, eta «Duintasuna – La dignidad» eskultura, 3,50 metrokoa, izango du buru, Iñigo Arregi Elorzak egina eta GOGORAk hornitua, Institutuak sustatzen dituen memoria- eta duintasun-espazio guztien identifikazio-zeinu eta espazioaren mugarri gisa.

Erlijio musulmanaren hezurtegia

Era berean, 2023ko azaroan onartutako «Bilboko hilerriko 43. lurzatian musulmanen errituaren araberako ehorzketa-protokoloari» jarraipena emateko, Bilbao Zerbitzuak-ek bigarren lizitazio bat atera du lurperatze-lekuaren ondoko eremuan eraikin bat eraikitzeko, argi eta garbi bereizitako bi zatirekin. Horietako bat lurperatu eta bost urte geroago aterako diren gorpuzkiak hartzeko erabiliko da, banan-banan, familiak hala eskatuta. Bigarren tokiak sarbide mugatua izango du, eta modu mugagabean ostatatuko ditu banaka kontserbatu nahi ez dituzten edo kontserbatu ezin dituzten pertsonen gorpuzkiak, hezurtegi orokor gisa.

Zinegotziaren hitzetan, «ekimen hau komunitate musulmanaren entzute-prozesu aktibo baten emaitza da, eta Udalaren helburuen barruan kokatzen da ere, Bilbo Kulturarteko Hiri gisa sendotzeko eta Bilboko gizartearen ezaugarri den aniztasuna aitortzeko ere».

Bilboko Balioen Agiriarekin alienatuta

Bi proiektuak Bilboko Balioen Agiriarekin alienatuta daude, zehazki, justizia sozialaren, aniztasunaren eta inklusioaren balioekin, giza eskubideekiko errespetuarekin, konpromisoarekin eta bizikidetzarekin. Era berean, proiektuak 11 eta 16 Garapen Iraunkorreko Helburuak biltzen ditu; hiriak inklusiboagoak, seguruagoak, erresilienteagoak eta jasangarriagoak izan daitezen lortzea, eta gizarte justuak, baketsuak eta inklusiboak sustatzea, hurrenez hurren.

«Administrazio publikoetatik baldintzak sustatu eta erraztu behar ditugu, pertsonek iragana ezagutu ditzaten, edozein indarkeria-modurekiko beldurretik aske, eta egunerokoan seguru sentitzeko, jatorri etnikoa, erlijioa, sexu-orientazioa edo ideia politikoak edozein direla ere», ondorioztatu du Álvaro Pérezek.

Hilerriek potentzial handia dute erabilera publikoko espazio gisa, zalantzarik gabe, baina gordetzen duten ondare artistiko eta kultural garrantzitsua, hori bai herritarrek estatu osoan gehien baloratzen duten alderdietako bat dela, zehazki %87,4, Hileta Sektorearen Behatokiak Sigmados-en bidez egin duen inkestaren arabera. Izan ere, ehuneko horretatik, gehien-gehienek, %80k, uste dute bake eta atsedenerako gune horiek interes artistiko eta kulturaleko ondasun izendatu beharko liratekeela bertan lurperatutako pertsona ospetsuak edo horietan eraiki diren eskulturak eta panteoiak balioan jartzeko.

Bilboko Udal Hilerria horren guztiaren adibide garbia da; izan ere, XX. mendean Bilbon izandako gertakarien historiaren aztarnak gordetzen dira oraindik bertan. Panteoien eta hilobien artean ezkutatuta bizi den ondare hori guztia ezagutaraztea da Bilbao Zerbitzuak-ek jarraitzen duen helburua. Horregatik, Bilboko kanposantuak kontzertuak, bisita gidatuak eta lehiaketak hartzen ditu urtero. «Leku hau modu desberdinean ezagutarazteko aukera bat da», adierazi du Bilboko Udaleko Osasun eta Kontsumo arloko zinegotzi Álvaro Pérezek.

Hilerriak kontserbatzeko baliabide publikoak inbertitzearen arira, %82,9a ados agertu da azterlanean.