La Palma uharteko sumendiak eztanda egin zuenetik urtebete bete denean, irailaren 19an, hain zuzen ere, Erriberako Merkatuko Merkatarien Elkarteak ekimen solidarioa gauzatuko du larunbat honetan, hilak 17, Bilbon, Estatuko beste merkatu batzuekin batera. 2,50 euroren truke, helburu on batengatik, erabiltzaileek eta bisitariek banana zaporeko lehen “laba jangarria” gozokia probatu eta erosi ahal izango dute.

Espainiako Merkatu Tradizionalen Konfederazioak bultzatutako ekimen solidarioa da. La Palma uharteko sumendiaren erupzioaren lehen urteurrena den honetan laguntzeko produktu bat sortu du, dirua biltzeko helburuarekin. Banana zaporeko “laba jangarria” da, eta bildutako guztia, baita ustiapen-eskubideak ere, La Palma uhartera bideratuko dira.

“Laba jangarria” Estatuko merkatu garrantzitsuenetan emango da ezagutzera: Bilboko Erriberan, Bartzelonako Boquerían, Valentziako Zentralean, Tenerifeko La Recovan … Yolanda Díez Bilboko Udaleko Alkateorde eta Osasun eta Kontsumoko Zinegotzi Ordezkaria izango da ekitaldian. “Bat egiten dugu helburuarekin, La Palma suspertzen joango denaren gure desiorik zintzoena adierazten dugu, eta zorionak eman gura dizkiegu merkatariei, baita Erriberako Merkatukoei, noski, horrelako elkartasun-helburuekin eta beste askorekin beti aktibo eta proaktibo agertzen direlako”.

2022ko MAE Bilbo programak baldosari eta bidegorriari ematen diote protagonismoa, asfaltoaren aurrean, joan-etorri jasangarri, seguru eta osasungarrien neurri eta ekimen berrien bidez.

2022ko MAEren esparruan, Bilbo funikularraren berrikuntzari, igogailu berrieei eta bidegorri bati bultzada emateko prestatzen ari da, eta jasangarritasun turistikoko proiektuak batzen ditu.

Langileen eta bazkideen joan-etorrietan CO₂ isurtzen dela jabetuta, enpresek eta erakundeek jardunbide egokiak jarriko dituzte abian horiek arintzeko.

Domekan, hilaren 18an, Bilboko Kale Nagusia festa bihurtuko da, ume eta adinekoentzako mugikortasun jasangarriarekin lotutako jolas- eta kirol-jarduerak egiteko.

Osteguenean, hilak 22, “Bilbo, nire kotxe barik!” egunean, Telebilbaoko kaleko berriemaileek 2022ko “Ibiltaria” saria jasoko dute, sortu zireneko 30. urteurrenean.

Nora Abete Bilboko alkateorde eta Mugikortasun eta Jasangarritasun Saileko zinegotziak gaur aurkeztu du aurtengo Mugikortasunaren Aste Europarraren edizioa (2022ko MAE), urtero irailaren 16tik 22ra egiten dena. Aurtengo goiburua “Konexio hobeak” da. Yolanda Díaz alkateorde eta Osasun eta Kontsumo Saileko zinegotziak lagunduta, Abetek hainbat ekimen errepasatu ditu, egun hauetan baldosak eta bidegorriak asfaltoaren lekua har dezaten.

Erriberako Merkatua aukeratu da 2022ko MAE aurkezteko, mugikortasuna eta ariketa fisikoa elikadura osasuntsuko ohiturekin modu sinbolikoan elkartzeko. Yolanda Diez alkateordeak eta Osasun eta Kontsumo Saileko zinegotzi ordezkariak aurreratu duenez, ihazko edizioaren arrakastaren ondoren, Bilbao Zerbitzuak-ekin lankidetzan eta “Ibiltarien sarea” programaren osagarri modura, bisitak egingo dira udal merkatuetara jarduera fisikoan elikadura osasungarria sartzeak daukan garrantzia nabarmentzeko, ekonomia zirkularra eta bertoko produktuen kontsumoa sustatzeaz gain, hori guztia bizimodu osasungarria izateko.

2000. urteaz geroztik, Bilbo Mugikortasunaren Aste Europarrean ari da parte hartzen. Kanpaina horren helburua da hirietako mugikortasun jasangarriak eta garraiobide jasangarrien erabilerak dakartzan onurei buruz herritarrak sentsibilizatzea; garraiobide horien artean daude, besteak beste, garraio publikoa, bizikleta, oinezko joan-etorriak, partekatutako autoen sistemak eta abarrak.

Bi hamarkada baino gehiagotan, Bilbok hainbat ekimen gauzatu ditu, Europako Batzordeak automobilaren erabilera eta haiek eragiten dituzten isurketa murrizteko jardunbide egokienen artean dauzkanak, eta hiri-plangintzako neurriak ere ezarri ditu, uria inklusiboagoa izan dadin.

Izan ere, uriburua aitzindaria izan da, orduko 30 kilometrora jaitsi baitu kale guztietan zirkulatzeko abiadura. Ekimen horren bidez, Europako Batasuneko Hiri Segurtasuneko Saria lortu zuen, tokiko agintariek bide-segurtasunaren arloko lorpen garrantzitsu eta berritzaileei egindako ekarpena aitortzen duena. Era berean, Bilbok bidegorrien kopurua eta hedapena handitzen jarraitzearen aldeko apustua egin du eta, horri esker, bizikleta ohiko garraiobide bihurtu da kaleetan; beste alde batetik, herritarrak oinez edo garraio publikoan ibiltzera bultzatu ditu. Azken politika horien artean nabarmentzekoak dira, besteak beste, “Bilbo ezagutzeko ibilbideak osasuna zaintzen duzun aldian”, “Eskola-bideak”, domeketan Moyua eta Mazarredo arteko bidea eta Mesedeetako kalea, San Nikolas eta Areatzako zubiaren arteko bidea, eta egunero hiru eskola-inguruneak oinezkoentzako bihurtzea, eta Bilbobizi bizikletak alokatzeko udal-zerbitzua jartzea.

Era berean, uriak beste ekimen batzuk gehitu dizkie horiei erregai fosilak erabiltzen dituzten ibilgailuak apurka-apurka aldatzeko, autobusen flota berritzeko, taxiak, anbulantziak eta banaketa elektrikoko ibilgailuak berritzeko edo gaur egun bizilagunen irisgarritasuna errazten duten 64 igogailu eta arrapalak abian jartzeko. Orain, MAEren esparruan, Artxandako Funikularra berritzeari, igogailu eta bidegorri berriak martxan jartzeari edo jasangarritasun turistikoko proiektuei bultzada handia emateko prestatzen ari da.

Enpresen eta erakundeen jardunbide egokiak

2022ko MAE programaren aurkezpenean, Nora Abetek gizarte-erakundeek, erakundeek eta enpresa laguntzaileek egindako ekarpena nabarmendu nahi izan du, hala nola Bizkaiko Foru Aldundia, Bilbobus, Decathlon, Euskaltel, Ceprenor, Bilbao Basket Fundazioa, Athletic Fundazioa edo Laboral Kutxa. Mugikortasun jasangarriarekin lotutako jarduerak egiten dituzte beren eragin-eremuetan, herritarrak garraiobide bat aukeratzeko orduan portaera aldatzeak dakarren onura indibidual eta kolektiboaz kontzientziatzeko.

Mobility Action edo mugikortasunari buruzko jardunbide egoki horien barruan, Decathlonek mugikortasun jasangarria sustatzeko proposamena egin du bere dendetan. Hain zuzen ere, langileen eta bezeroen eskura jarriko du ibilgailu-flota bat, bizikletaz eta patinete elektrikoz hornituta. Gainera, helburu horrekin, datorren domekan, irailak 18, eta 2022ko MAE Bilbao programaren barruan, irristatze-pista bat jarriko du, adin guztietako pertsonek irristatzen ikasteko ikastaroekin.

Euskaltelek jasangarritasunarekin lotutako hainbat jarduera egiten ditu, langileentzako mugikortasun-planekin eta haiei egindako mugikortasun-inkestekin. Hain zuzen ere, ingurumen-inpaktu txikiagoa daukaten ibilgailuak eskaintzen dizkie, eta diruz lagundutako auto elektrikoen eta hibridoen eta bizikleta elektrikoen eredu gehiago eskaintzen dizkie. Konpainiak langileentzako autobus-zerbitzua ere jarri du martxan, bulegoetan ibilgailu-kargagailuak jarri ditu eta autoen isuriak neurtzeko neurriak hartu ditu, eta igorle handientzako hobekuntza-ekintzak abian jarri ditu. Jasangarritasunarekin daukan konpromisoa osatzeko, Euskaltelek astearen zati batean telelana sustatzen du, elektrizitate erabat berdea erabiltzen du eta eraikinetan energia-eraginkortasuna hobetzeko ekintzak gauzatu ditu.

Athletic Fundazioak, bere aldetik, Athletic Club jasangarritasunaren erreferente bihurtu nahi du bere jarduerari eragiten dioten alderdi guztietan, eta ikuspegi horren barruan mugikortasuna garrantzi handiko eremua da. Ez da ahaztu behar Athleticek ikaragarrizko eragin soziala duela bere ingurunean eta horrek sentsibilizazio prozesu kolektiboa azkartu dezake. 2019an akordioa aurkeztu zuen Mugikortasun eta Jasangarritasun Sailarekin, 2019ko MAEren esparruan. Akordio horren ondorioz, 50 bizikleta aparkatzeko lekua jarri zen San Mamesen, zaleak garraiobide horretan joan zitezen partidetara. Fundazioak bere bazkideen mugikortasun-prozesua aztertzen du kirol-topaketak egiten diren egunetan, C02 emisioak apurka-apurka murrizteko asmoz, eta klubaren mugikortasunerako garraio publikoa eta flota elektrikoak sustatzen jarraitzen du. Ekarpenen beste adibide bat C02 isuriak konpentsatzeko programa da, Lurgaia Fundazioarekin zuhaitzak landatuz.

Txirrindularitzako Euskadi Fundazioak bide-segurtasuneko neurriak ezartzera bideratutako sentsibilizazioan egiten du lan. Hori funtsezkoa da bizikletaren eta beste garraiobide jasangarri batzuen erabilera garatzen jarraitzeko, azpiegitura eroso eta erabilerrazen bidez erabilera sustatuz. Fundazioak konpromisoa hartu du txikienen artean harrobia sortzeko eta, beraz, funtsezkotzat jotzen du zirkulatzeko beldurra galtzea. Segurtasun-pertzepzio horrek zaletasuna sortuko du ume txikiengan.

Bilbao Basket Fundazioak ere bat egin du edizio honetan 2022ko MAErekin eta saskibaloiko zale guztiak mugikortasun jasangarri eta osasungarria praktikatzeko onurez kontzientziatzeko helburuekin. Bilbao Basket Fundazioa irabazi-asmorik gabeko erakundea da eta, kirolaren praktikaren eta balioen bitartez, gizarte-, hezkuntza- eta kirol-arloko proiektuak sustatu eta garatzea du helburu. Bilbao Basket Fundazioaren funtsezko helburua kirolaren bidez balioetan heztea da eta, zehazkiago, saskibaloia tresna modura erabiltzea.

Era berean, Laboral Kutxak “Laboral by Bike”, Enpresa Osasungarriaren programaren parte den ekintza garatzen du. Programa hori 2019an jarri zuen abian erakundeak, pertsonei bizitza osasuntsuagoaz gozatzen laguntzeko, elikadura osasungarriarekin, jarduera fisikoarekin, ongizate emozionalarekin eta mugikortasun jasangarriarekin lotutako ekimenak hedatuz. Aldi berean, GJHak lortzen laguntzeko konpromisoaren barruan, CO2aren emisio-iturri nagusietako bat langileak etxetik lantokira joatea dela ikusi du eta, beraz, plan bat diseinatzea erabaki zuen, Laboral Kutxan lan egiten duten pertsonek bizikleta erabil dezaten lanera joateko.

Ekimen horren emaitzak onak izaten ari dira, eta langileen % 10ek dagoeneko erabili du erakundeak ekimen horren barruan garatu duen aplikazioa (% 5 dira normalean bizikletaz joaten direnak). Aplikazio horri esker lanera bizikletan joaten diren pertsonak identifika daitezke, eta garraiobide hori aukeratzen dutenei egunean euro bat emateko balio du. Baina ez da hor geratu; izan ere, irailetik aurrera, aplikazioa erabiltzen dutenek bizikletaren erabileraren ondorioz karbono-aztarna murrizten zelan lagundu duten ikusiko dute (egindako kilometroen bidez), bai banaka, bai taldean. Gainera, irailean, lanera oinez doazen pertsonak sartuko dira ekimen horretan; horrela, bada, bizikleta garraiobide jasangarri gisa erabiltzea sustatzeaz gain, garraiobide kutsatzaileak erabili ordez oinez joateko aukera dutenak ere animatuko dituzte. Helburua da aukera daukaten pertsona guztiek, etxetik gertu daudelako, autoaren ordez alternatiba jasangarriagoak erabiltzera animatzea eta, horretarako, beren kolektiboa horrelako ekimenen bidez kontzientziatzen eta animatzen jarraitzea.

2022ko MAE-ren leloa: konexio hobeak

Mugikortasunaren Aste Europarraren hogeita bigarren edizioaren helburua da lekuen eta herritarren arteko sinergiak sustatzen jarraitzea. Ekimena 1999an sortu zen Europan (Autorik gabeko eguna), eta 2000. urtetik aurrera Europako Batzordearen laguntza izan zuen. Edizio honetan, mugikortasun aktiborako portaera-aldaketa, garraio publikoaren erabilera eta garraio-soluzio garbi eta adimendunak sustatuko dira, bai eta jardunbide egokiak eta neurri iraunkorrak ere.

2022. urteko kanpainarako Europako Batzordeak aukeratu duen leloa “Konexio hobeak” da eta bost zutabetan oinarrituko da: pertsonak, tokiak, garraio publikoa eta plangintza eta politikak. Aurtengo helburua da pertsonak elkarrengana bideratzea garraio publikoaren bidez, inguruko espazio publikoetan hainbat hilabeteko isolamendu, murrizketa eta muga jasan ondoren.

Esparru horretan, Multimodaltasun lasterketa tradizionala aldatu egingo da aurten MAEren “Konexio hobeak” lelora egokitzeko. Oraingoan, “Bilbo, nire kotxe barik!” egunean, irailaren 22an, eguena, UPV/EHUko ikasleen artean hautatutako lau pertsonak, Barik eta Bilbao Bizi txartelekin, gutxienez hiru garraiobide konbinatu beharko dituzte Otxarkoaga eta Errekalde plazaren arteko distantzia egiteko; horrela, konbinaziorik egokiena ebaluatuko da, bidean egindako denbora eta karbono-aztarna baloratuz.

2022ko Bilbo MAE-ren agenda

EMAren edizio honetan, Mugikortasun eta Jasangarritasun Sailak aurreikusitako jarduerak berriz ere www.bilbaosinmicoche.net webgunean jasoko dira, baldosak eta bidegorriak asfaltoa jango duten aste honetako jarduerak barne.

• Irailaren 16a, barikua: “Eskola-bideak” programari buruzko erakusketa, adingabeak ikasgelara autonomiaz joatea errazteko. Beste garai batzuetako ohituren eta erabileren erakusketa.
• Irailaren 18a, domeka: Aisialdirako eta kirolerako gune irekia Kale Nagusian.
  • Giza futbol handi bi, Athletic Fundazioarekin
  • Indoor txirrindularitza-lehiaketa, Laboral Kutxarekin eta Euskadi Fundazioarekin
  • Trebetasun-jolasen ginkana zeure bizikletarekin, Bizieskolarekin (6-14 urte)
  • Erabiltako bizikletak saltzeko eta erosteko azoka
  • Skate-pista Hiru Hamabirekin, gazteen artean kaskoaren erabilera sustatzeko
  • Patinak erabiltzen ikasteko roller-pista, Decatlonekin
  • Bide-hezkuntzako zirkuitua Bizkaiko Txirrindularitza Federakundearekin (4-14 urte)
  • Bilbobus espazioa. Autobus elektrikoa; ebakigarriak banatuko dira
  • Bizkaibus. Autobus elektrikoa, Bizkaiko Foru Aldundiko Garraio eta Mugikortasun Jasangarriaren Sailak bizikletaren erabilera sustatzeko abian jarritako ekimenekin.
• Irailaren 19a, astelehena: Bidegorri berriaren aurkezpena, Etxebarria parkearen eta Udaletxeko biribilgunearen artean egingo dena.
• Irailaren 20a, martitzena: Jasangarritasun turistikoko proiektua – Artxandako funikularra berritzeko proiektuaren aurkezpena.
• Irailaren 21a, eguaztena: Jasangarritasun Turistikoko Proiektua. Eusko Jaurlaritzaren, Bilboko Udalaren eta Bilboko taxilarien arteko akordioa, garraioaren bidezko mugikortasun turistiko jasangarriaren ekimen berri batekin.
• Irailaren 22a, eguena:
  • Bilbo, nire kotxe barik!
  • Multimodalitatearen lasterketa, “Otxarkoagatik Errekalde plazara joateko garraio-konbinaziorik onena” lortzeko. Garraiobide desberdinen nahasketa, non garraio-denbora eta bidaia mota bakoitzak uzten duen karbono-aztarna baloratzen diren.
  • 2022ko Ibiltari Saria “Telebilbaoko kaleko berriemaileei, beren 30. Urteurrenean”.

Iraila, zalantza barik, itzuleraren hilabetea da. Oporretatik lanera, eskolara… itzultzea, errutinara, hain zuzen ere, eta Bilboko Udal Merkatuen kasuan, oso modu gozoan. Izan ere, hilabete honek zapore, usain eta kolore berriak dakartza, eta hori ikusteko nahikoa da estreinatzen diren eta sasoiko produktuak kontsumitzera bultzatzen gaituzten postuetan zehar ibilbidea egitea.

“Gure errutinetan ohitura osasungarriak eta jasangarriak txertatzea, adibidez, sasoiko eta hurbileko elikagai gehiago kontsumitzen hastea, etapa aldaketa errazago onartzeko modu egokia da. Gure Udal Merkatuetako postuek eskaintzen dituztenak bezalako elikagaiak”, aholkatu du Yolanda Díez Bilboko Udaleko Alkateorde eta Osasun eta Kontsumo Zinegotzi Ordezkariak.

Frutei dagokienez, mahatsaren eta pikuaren garaia da; barazkiei dagokienez, hauen sasoia da: letxuga, berenjena, kalabazina, kalabaza, luzokerra, tipula, piperra, espinaka, azenarioa, apioa, erremolatxa, artoa, patata eta zerba, eta, pixkanaka-pixkanaka, porrua eta txanpinoia sartzen joango dira; lekaleei dagokienez, babarruna da erregina; arrainetan, hegaluzea, txitxarroa, meroa, palometa, enperadorea eta sardina inoiz baino presenteago daude. Ogiari eta gozoei lekua uztea ere jardunbide osasungarria da. Normaltasunera itzuli arren ez dira Bilboko mahaietatik kanpo geratzen, eta hori eskertu egiten da.

Lanaren errutinara itzulita eta ikasturtea hastear dagoela, Bilbao Ostalaritza Goi Eskola (ESHBI) Erriberako Merkatura itzuliko da bere ikastaroekin. Indarrez eta berritasunez beteta, masterclass eta ardo eta gourmet produktu dastatzeak Eskolako jatetxeko maitrearen eskutik. Gainera, sukaldaritzako apar errezeta berriak eta izokin ikastaro berri bat ere egingo dira.

“Oporrak atzean uztea gogorra da, eta ikastaro hauek, zalantza barik, deskonektatzeko eta une atseginak igarotzen lagunduko duten jarduerekin oporraldiaren osteko denboraldiari aurre egiteko aukera ematen dute” esanez parte hartzera animatu du Yolanda Díez Bilboko Udaleko Alkateorde eta Osasun eta Kontsumoko Zinegotzi Ordezkariak.

Ikastaro guztiak ESHBIren webgunean kontsulta daitezke.

Bilboko udal merkatuak ere urdinez tindatzen ari dira egunotan, Bilbok abuztuaren 20tik 28ra ospatzen duen Aste Nagusia dela eta. Aste Nagusian murgilduta, tabernak eta jatetxeak bertatik elikatzen dira lehengairik onenak aukeratuz pintxo eta plater onenak eskaintzeko eta haiekin gozarazteko; erakargarri eta deigarriak dira Bilbo bisitatzeko Aste Nagusia aukeratzen duten turistentzat; familiarteko mahaiek ere ahaleginak egiten dituzte bazkari eta afarien inguruko jai-giroko konpainia atseginean egiten diren topaketetan…: Yolanda Díez Bilboko Udaleko Alkateorde eta Osasun eta Kontsumoko Zinegotzi Ordezkariak eskertu egin ditu “Aste Nagusian gure udal-merkatuetara egindako bisitaldiak, batez ere saltzaileak, inoiz baino prestatuago daudelako zerbitzurik onena, hurbilekoa eta profesionala eskaintzeko, zapia lepoan jarrita jaia kutsatuz”.

Hain gustuko ditugun sasoiko elikagaiek ez dute etenik Erriberako, Zabalguneko, Deustuko, San Inazioko, Labayruko, Otxarkoagako eta Traukoko udal-merkatuetako postuetan, eta ordutegi hauetan daude irekita:

• Zabalguneko Merkatua: ohiko ordutegiari eusten dio. Astelehenetik larunbatera, 7:30etik 14:30era.
• Deustuko Merkatua: ekainaren 15etik irailaren 15era, astelehenetik larunbatera, 8etatik 14etara. Uztailean ostiral arratsaldeetan 17:00etatik 20:00etara irekiko da eta abuztuan ostiral arratsaldeetan itxita egongo da.
• Otxarkoagako Merkatua: ekainaren 1etik irailaren 1era, astelehenetik larunbatera, 8etatik 14etara; ostiraletan eta jai-bezperetan, 17:00etatik 19:30era; eta abuztuan, ostiral arratsaldeetan, itxita egongo da.
• San Inazioko Merkatua: ekainaren 14tik irailaren 14ra, astelehenetik larunbatera, 8etatik 14etara, eta ostiral arratsaldeetan, 17:00etatik 19:30era.
• Traukoko merkatua: ohiko ordutegiari eusten dio. Astelehenetik larunbatera, 8etatik 14etara eta arratsaldeetam, astelehenetik ostiralera, 17:00etatik 20:00etara.
• Labayruko merkatua: uztailaren 4tik irailaren 7ra, astelehenetik ostiralera, 8etatik 14etara; uztailean arratsaldez itxita egongo da, ostiraletan izan ezik; abuztuan arratsaldez itxita egongo da.
• Erriberako Merkatua: ekainaren 14tik irailaren 15era, astelehenetik ostegunera, 8etatik 14:30era; ostiraletan eta jaiegun bezperetan, 8:00etatik 14:30era eta 17:00etatik 20:00etara; eta larunbatean, 8etatik 15etara.

Hiriko Merkaturik ikonikoenak sukaldaritza-tailerren eta Aste Nagusiko ohiko Gastronomia Lehiaketaren 43. Edizioaren aurkezpen ekitaldia hartu zuen abuztuaren 10eko goizean. Lehiaketa Bilboko Konpartsek eta Aste Nagusirako Jai Batzorde Mistoak antolatu dute, eta horrekin batera sukaldaritza tailerrak, bertako produktuak, askotariko landare-aukerak eta umeentzako “Gastrotxiki” sukaldaritza eskola izango dira.