Bigarren saria Eduardo López Arceoren “Txoria txori” irudiari egokitu zaio, eta hirugarrena Jesús Ángel Esteras Lópezen “Zerua laztantzen” lanari.

Saritutako lanak katalogo birtual batean egongo dira ikusgai, Bilbao Zerbitzuak-en webgunean.

Begoña Guillén Monteroren “Itxaropenik eza” argazkiak irabazi du Bilboko Udal Hilerriko I. Argazki Lehiaketaren lehen saria. Lehiaketa joan den apirilaren 23an egin zen, Bilbao Zerbitzuak erakundea Bilboko Udaleko Osasun eta Kontsumo Sailarekin elkarlanean egiten ari den Bilboko udal hilerriko kultur programazioaren barruan, eta 25 pertsonak hartu zuten parte. Bigarren saria Eduardo López Arceoren “Txoria txori” irudiari eman diote, eta hirugarrena Jesús Ángel Esteras Lópezen “Zerua laztantzen” lanari.

“Lehiaketari esker, Bilboko udal Hilerria parte hartu duten argazkilarien objektibotik ezagutu ahal izan dugu, eta irudi horiek are ederrago egiten duten xehetasun asko eman dizkigute. Helburua kultur sorkuntza bultzatzea eta Hilerriko kultura eta ondarea sustatzea zen, argazkigintzaren bidez, adierazpen artistiko gisa, eta obren kalitatea ikusita lortu dugula ematen du”, adierazi du Yolanda Díez Bilboko Udaleko Alkateorde eta Osasun eta Kontsumo Zinegotziak.

Argazkigintzan ospe eta izen handia duten Ignacio Pérez El Correoko argazkilariak eta Óscar González DEIAko argazkilariak osatu dute epaimahaia, eta eurekin batera Yolanda Díez Bilboko Udaleko Alkateorde eta Bilbao Zerbitzuak erakundeko presidenteak eta José Antonio Fernández Bilbao Zerbitzuak-eko zuzendariak ere.

Epaimahaiak “originaltasuna, kalitate teknikoa eta estetikoa, sentsibilitatea, gaitasun kritikoa eta komunikatiboa, eta proposatu zen Bilboko udal Hilerriko heriotzaren inguruko artea esanahirik zabalenean gaira egokitzen jakitea” baloratu ditu. Era berean lehiaketara aurkeztutako lanen maila altua nabarmendu du, sarituez gain. Horren ondorioz oso zaila izan da azken erabakia hartzea

Sariak apirilaren 29an, ostiralean, banatu ziren Bilboko Udaletxean, eta obrak astebetez egongo dira ikusgai Erriberako Merkatuko kartel digitaletan, astebetez, eta Bilbao Zerbitzuak elkartearen webgunean. Gainera, lehiaketaren oinarrien arabera, saritutako argazkiak eta dohaintzan emandakoak Bilboko hilerrian ere jarriko dira ikusgai, Santu Guztien kultur programazioan.

Ekitaldia maiatzeko lehen igandean, maiatzaren 1ean, izango da, 12:00etan, Bilboko udal Hilerriko Kaperan. Ekitaldi horrekin, Bilbao Zerbitzuak-en helburua, Amaren Egunaren ospakizunaren bidez, familiak maite dituzten guztiekin batera egon ahal izatea da, bake eta lasaitasun giroan, jada ez dauden ama guztiak gogora ekartzeko eta gure maiteekin egotea eta merezi duten maitasuna ematea zein garrantzitsua den ikusteko.

Ekitaldia poesia errezitaldia izango da. Emanaldia Bidane Txopitearekin, 4kote emakumezkoen laukotea, batera egingo da. Gainera, txiribitaz eta askotariko lorez osatutako 150 lore sorta emango zaizkie ekitaldira doazenei, izakinak agortu arte.

Bizkaiko Elkarte Artistikoaren hiru rapsodak irakurriko dute poesia, eta 40 minutu ingurutan ekitaldi horretarako aukeratutako 15-18 poema errezitatuko dituzte.

Poesia irakurketa honekin batera, Bidane Txopitea 4kote emakumezkoen laukoteak 15 minutu inguruko musika errezitaldia eskainiko du.

Ekitaldia zuzenean emango da oso-osorik, eta gura denean ikusi ahal izango da Bilbao Zerbitzuak-en youtubeko kanalaren bidez.

Lehiaketa 2022ko apirilaren 23an, larunbatean, egin zen, 8:30etik 13:30era, hilerria irekita dagoen ordutegian, Bilbao Zerbitzuak-ek Bilboko Udaleko Osasun eta Kontsumo Sailarekin lankidetzan prestatu duen Bilboko udal Hilerriko 2022ko kultur programazioaren barruan.

Bilboko udalerriko kultur politikaren barruan, lehiaketaren helburua kultur sorkuntza bultzatzea eta Bilboko udal hilerriko kultura eta ondarea sustatzea da, argazkigintza adierazpen artistiko gisa erabiliz. Bilbao Zerbitzuak-ek deitutako lehiaketan 25 pertsonak hartu dute parte, 7 emakumek eta 18 gizonek, 31 pertsonak eman dute izena.

Begoña Guillén Montero-ren “Desesperanza” lanak jaso du lehen saria; bigarren saria, berriz, Eduardo López Arceo-ren “Txoria txori” izeneko lanak jaso du, eta hirugarrena, Jesús Ángel Esteras López-ren “Acariciando el cielo” lanak.

Argazkigintzan ospe eta izen handia duten pertsonek osatu dute epaimahaia, Ignacio Pérez El Correoko argazkilariak eta Óscar González DEIAko argazkilariak eta baita Yolanda Díez Bilboko Udaleko Alkateorde eta Bilbao Zerbitzuak erakundeko presidenteak eta José Antonio Fernández Entitateko Zuzendariak ere.

Epaimahaiak “originaltasuna, kalitate teknikoa eta estetikoa, sentsibilitatea, gaitasun kritikoa eta komunikatiboa, eta proposatu zen Bilboko udal Hilerriko heriotzaren inguruko artea esanahirik zabalenean gaira egokitzen jakitea” baloratu ditu. Epaimahaiak lehiaketara aurkeztutako lanen maila altua nabarmendu du, sarituez gain. Horren ondorioz oso zaila izan da azken erabakia hartzea eta, azkenik, larunbateko 18:45ean gertatu da.

Laster emango da jakitera noiz banatuko zaizkien sariak sarituei eta non erakutsiko diren saritutako lanak katalogo digital batean. Katalogo hori Bilbao Zerbitzuak-en webgunean egongo da eskuragarri.

Poesia eta musika klasiko errezitaldia

Horrez gain, eguerdiko 12:00etan, poesia eta musika klasikoaren zaleak Kaperan egin den poesia errezitaldian izan dira. Bertan, Bizkaiko Elkarte Artistikoko kide diren María José Domínguez, María Blanca Tinquero eta José Ramón López rapsodek ekitaldirako hautatutako euskal poeten 18 poema errezitatu dituzte. Aukeratutako poeten artean Javier de Bengoetxea, Blas de Otero, Gabriel Aresti eta Gabriel Celaya egon dira, besteak beste.

Poesiaren irakurketarekin batera, Zuriñe De Diego (biolina) eta Miren De Diego (biola) artistek, Joaquín Rodrigoren Aranjuezko Kontzertuaren Adagioa, Johann Pachelbelen Canon eta Luigi Boccheriniren Madrilgo kaleetako Serenata interpretatuko dituzte, besteak beste.

Amaren Egunaren ospakizuna

Maiatzaren 1ean, maiatzeko lehen igandean, 12:00etan, Amaren Eguna ospatuko dugu Bilboko udal Hilerrian, helburu batekin: familiak maite dituzten guztiekin batera egon ahal izatea da, bake eta lasaitasun giroan, jada ez dauden ama guztiak gogora ekartzeko eta gure maiteekin egotea eta merezi duten maitasuna ematea zein garrantzitsua den ikusteko.

Horretarako, amei eta abesbatzen musikari eskainitako poesia errezitaldia egingo dugu, 1945etik margolariak, poetak, rapsodak eta artea maite duten kide ugari biltzen dituen Bizkaiko Elkarte Artistikoaren, Bilbon egoitza duen Bizkaiko lehen kultur elkartearen, eskutik.

Eta 4kote emakumeen abesbatzak hartuko du parte Edurne Eguiaren, Bidane Txopitearen, Iratxe Uribelarrearen eta Igone Amestiren ahotsekin.

12etan poesia eta musika klasiko errezitaldia ere egingo da Kaperan

Bilbao Zerbitzuak Bilboko Hilerriko kultura eta ondare arkitektonikoa, artistikoa eta paisajistikoa sustatu eta balioetsiko ditu, apirilaren 23an udal kanposantuan egingo den argazki-lehiaketaren bidez. Lehiaketa 9etan hasiko da eta goiz osoan zehar luzatuko da, 14ak arte.

Lehiaketak Bilboko udal Hilerriarekin zerikusia duten argazkirik onenak sarituko ditu, irudiaren bidez kanposantua sustatzeko eta goratzeko helburuarekin.

Lehiaketan adinez nagusi den edozeinek hartu ahal izango du parte, bai zaleak bai profesionalak, nazionalitatea edo bizilekua edozein dela ere, baldin eta Bilbao Zerbitzuak-ekin lan-harremanik ez badu.

Parte-hartzaileek apirilaren 22ko 10ak orduko eman beharko dute izena, Bilbao Zerbitzuak-en webgunean horretarako irekitako atalaren edo info@zbk.bilbao.eus helbidera bidalitako mezu elektronikoaren bidez, eta gehienez ere bi lanekin lehiatu ahal izango dira. Argazkiak 2022ko apirilaren 23an, larunbatean, atera beharko dira, 9etatik 14etara.

Gaia hilobi-arteari buruzkoa izango da, horren adierazpenik zabalenean, monumentuei, paisaiari eta berezitasunei, hilobi-sinbologiari eta ondare-balioari garrantzi berezia emanez, bai eta Bilboko Udal-hilerriko esparrua betetzen duen bake- eta harmonia-sentsazioari ere.

Informazio gehiago gura izanez gero, interesatuek Bilbao Zerbitzuak-en webgunean kontsultatu eta deskargatu ditzakete lehiaketaren oinarriak: https://bilbaozerbitzuak.bilbao.eus/

Eguerdiko 12etan, poesia eta musika klasikoa maite dutenek Kaperan Bizkaiko Elkarte Artistikoaren eskutik egingo den poesia errezitaldira joateko aukera izango dute. Halaber, zuzenean jarraitu ahal izango da Bilbao Zerbitzuak-en YouTube kanalaren bidez. Ekitaldirako aukeratutako euskal poeten 18 poema errezitatuko dira. Aukeratutako poeten artean Javier de Bengoetxea, Blas de Otero, Gabriel Aresti eta Gabriel Celaya daude, besteak beste. Ahotsak María José Domínguez, María Blanca Tinquero eta José Ramón López rapsodek jarriko dituzte.

Poesiaren irakurketarekin batera, Zuriñe De Diego (biolina) eta Miren De Diego (biola) artistek, Joaquín Rodrigoren Aranjuezko Kontzertuaren Adagioa, Johann Pachelbelen Canon eta Luigi Boccheriniren Madrilgo kaleetako Serenata interpretatuko dituzte, besteak beste.

Bilbao Zerbitzuak-etik tokiko kultura eta ondarea sustatzen lagundu gura dugu; horregatik, Argazki Lehiaketa honen deialdia egin dugu, gure Hilerria irudiaren bidez sustatzeko eta goratzeko. Horrez gain, Bizkaiko Arte Elkartearen eskutik, euskal poeten poesia-emanaldia eta musika klasikoa ere eskainiko dugu. Bizkaiko kultur elkarte horrek Bilbon du egoitza, eta 1945az geroztik margolariak, poetak, rapsodak eta artea maite duten bazkide ugari biltzen ditu. Eurekin batera, Espainiako panorama artistiko instrumentalean ibilbide nabarmena izan duten Bilbao Bel Canto String Duet taldeko Zuriñe de Diego (biolina) eta Miren de Diego (biola) musikariak arituko dira”, azaldu du Yolanda Díez Bilboko Udaleko Osasun eta Kontsumo zinegotzi delegatuak.

Bilboko Hilerria Hiriak duen espaziorik preziatuenetakoa da, ez bakarrik arkitekturari dagokionez, baita historiari eta paisaiari dagokienez ere, aberastasun artistiko handia izateaz gain. Hala ere, duen antzinatasunarengatik eta bisitatzen duten pertsona-kopuruarengatik, denborak aurrera egin ahala instalazioak hondatuz joan dira, eta Hilerriko espazioetarako irisgarritasuna izan da gehien kaltetu den elementuetako bat. Horregatik, Bilbao Zerbitzuak hainbat hobekuntza-jarduera egiten ari da modu mailakatuan.

“Balio handiko obrak dira, oinez joatea erraztu eta arazoak saihestu gura dituztelako, batez ere mugitzeko gaitasun txikiagoa izan dezaketen pertsonengan pentsatuta”, azaldu du Yolanda Díez Bilbao Zerbitzuak-eko Presidente, Bilboko Alkateorde eta Udaleko Osasun eta Kontsumo Saileko zinegotziak.

Hain zuzen, aurten Klaustrorako edo Galeriarako sarbidea hobetu da, egungo eskailerak gainditzeko eta gurpil-aulkiak, umeen orgatxoak eta mugikortasun urriko pertsonak errazago sartzeko, oztopo arkitektonikoak kenduz. Horretarako, espaloia handitu egin da, batez beste 1,80 metroko zabalerara iritsi arte, eta Klaustrora atzeko aldetik iristeko moduko ibilbidea egokitu da. Horrez gain, kalearen alde bakoitzean beherapena egin da, eta Kaperaren alboetan bi arrapala egin dira jarduketa osatzeko.

Kaleak Klaustroarekiko zuen desnibelari dagokionez, bi arrapala egokituren bitartez salbatu da. Arrapala horiek bi tartetan banatuta daude, metro eta erdiko gutxieneko zabalera duen eskailera-buru batez bereizita, eta lauza irristagaitz batean bukatuta, erorketak edo labankadak saihesteko. Babes moduan, alboetan, arrapalek altzairu herdoilgaitzezko baranda bana dute. Horrela, ibilbide egokitua sortu da Klaustrora iristeko, oztopo arkitektonikoak kenduz. Jarduketak, batez ere, adinekoen edo mugitzeko arazoak dituzten pertsonen beharrei erantzuten die, hemendik aurrera Klaustrora modu erosoago eta seguruagoan sartu ahal izango direlako.

Gogorarazi behar da, lehen fasean, ibilgailuen sarrerak eta aparkalekuak, Errausketa-labeak, Biltegiak eta bulegoetarako sarbideak mugatutako eremuaren irisgarritasuna hobetu zela, espaloiak zabalduz, espaloietako pasabide naturalak jaitsiz eta Hilerriko erdiko gunea edo sarrera nagusia farolen bidez argiztatuz.

Fuente: Irekia

• Iñigo Urkullu Lehendakaria buru izan da 1936-1945 urteen artean demokraziaren alde egiteagatik exekutatutako pertsonak omentzeko ekitaldian, Bilboko Vista Alegre hilerrian.
• Gerra Zibilean eta gerraostean exekutatutako biktimen 300 senide baino gehiagoren aurrean egin du aitortza
• Gogoraren ikerketaren arabera, 2.194 pertsona exekutatu zituzten aldi horretan, erdia inguru zibilak, horietatik, 60 emakumeak eta 2.134 gizonezkoak
• Exekutatuen zerrenda osoa kontsultatzeko: https://labur.eus/bgckw
• Bi plaka zabaldu dira, Bilboko hilerrian bertan fusilatu eta lurperatutako, 523 pertsonen izenekin

 Iñigo Urkullu Lehendakaria Eusko Jaurlaritzak eta Gogora Institutuak, Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuak, Gerra Zibilean eta gerraostean (1936-1945) demokrazia defendatzeagatik exekutatutako pertsonei egiten dieten omenaldiaren buru izan da. Gaur eguerdian Bilboko Vista Alegre hilerrian egindako ekitaldian Beatriz Artolazabal Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburua eta Juan Mari Aburto Bilboko alkatea izan ditu berarekin. Beatriz Artolazabal sailburua, Memoriaren arloko arduraduna, Jose Antonio Rodríguez Ranz Giza Eskubide, Memoria eta Lankidetzako sailburuordearekin eta Monika Hernando arloko zuzendariarekin batera joan da, baita Aintzane Ezenarro Gogora Memoriaren Institutuko zuzendariarekin ere. Era berean, Juan Mari Aburto alkatearekin batera, Gonzalo Olabarria Bilboko Kultura zinegotzia eta Yolanda Díez Bilboko Osasun eta Kontsumo zinegotzia izan dira. Eusko Jaurlaritzaren aldetik, Josu Erkoreka eta Idoia Mendia lehendakariordeak, eta Olatz Garamendi, Gotzone Sagardui, Pedro Aspiazu eta Iñaki Arriola sailburuak izan dira. Ekitaldiara, honako hauek ere bertaratu dira: Ana Otaduy, Bizkaiko Batzar Nagusietako presidentea; Iñigo Iturrate, Julen Arzuaga, eta Jon Hernandez, legebiltzarkideak eta Gogora Institutuaren Zuzendaritza Kontseiluko kideak; Ion Grambra, Giza Eskubideen eta Kultura Demokratikoaren zuzendaria Gipuzkoako Foru Aldundian eta Francisco Etxeberria, auzitegiko medikua, biak ere Gogorako Kontseiluko kideak; Esther Apraiz, Derioko alkatea; eta Igotz Lopez, Zamudioko alkatea eta memoria historikoko elkarteek hainbat kide. Eusko Jaurlaritzak Gerra Zibilean eta gerraostean exekutatutako pertsonak omendu ditu gaur, eta biktima horien 300 senideren aurrean egin du. Gogora Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuak Gerra Zibilean Euskadin hildako biktimei buruz egindako ikerketan oinarrituta, 2.194 pertsona exekutatu dira, erdia inguru zibilak, horietatik 60 emakumeak dira, eta 2.134 gizonak. Familien memoriari esker ona eta aitzatespena Iñigo Urkullu Lehendakariak hartu du hitza eta, lehenik eta behin, eskerrak eman dizkie familiei Gerra Zibilean eta gerraostean hildako biktima guztien “izen ona, duintasuna eta oroimena gordetzeagatik”. Aurrerantzean, gaineratu du, “familia-memoria hori gizarte-memoria bihurtzen da, zuen senideak Euskadiko memoria demokratikoaren parte dira”. “Kausa justua defendatu zuten: askatasuna, beren herrialdearen defentsa eta autogobernua, justizia soziala, printzipio eta balio demokratikoak”. Eta gehitu du: «Gaur, beste behin, ozen eta argi esaten dugu: bidegabeki hil zituzten”. “Dena eman zuten, gaur beren duintasuna aitortu, omendu eta berrezarri nahi diegu. Bere lekukoa jasoz eta totalitarismoaren eta intolerantziaren aurrean printzipio eta balio demokratikoekin dugun konpromisoa berretsiz egiten dugu”. Gaur omendutako biktima asko Vista Alegreko hilerriko hormen kontra fusilatu zituzten. Horma horiek, lehendakariaren hitzetan, “frankismoaren basakeriaren sinbolo dira gaur egun, eta, batez ere, duintasunaren, memoriaren eta askatasunaren eta demokraziaren aldeko sinbolo”. Bere hitzaldian, Iñigo Urkulluk gerrari erreferentzia egin dio, ordukoari eta oraingoei, Ukrainia aipatuz esan du: «Gerra beti da tragedia, zentzu guztietan, batez ere oinarrizko eskubideei dagokienez». Amaitzeko, Iñigo Urkullu Lehendakariak pertsona horien guztien oroimena aitortzeak, ohoratzeak eta berreskuratzeak eragiten dion harrotasun-zirrara partekatu du: “Pertsona horiek guztiak, gizon eta emakumeak, memoria positiboa dira, konpromisodun memoria, itxaropenerako memoria”. Ekitaldiaren garapena Lehendakariak bere aurretik hitz egin duten pertsonak ere aipatu ditu. Hiru emakumek, Gerra Zibilean exekutatutako pertsonen senideak hirurak, hildakoak gogoratu dituzte, haien heriotzak beraien etxeetan zer suposatu zuen eta gaur egun gogoratzeak duen garrantziaz aritu dira.

• Maite Canedo, Heliodoro Patricio Jorge Lakaren biloba. Gerra Kontseiluaren sententziaz exekutatua 1938ko urtarrilean, eta Derioko hilerrian lurperatua. Ortuellakoa zen, Barakaldoko bizilaguna, erasoko guardia, ezkonduta zegoen eta 4 seme-alabaren aita zen.
• Rosario Valdivielso, 100 urtekoa, Juan José Valdivielso Labradorren alaba. Gerra Kontseiluak Gijonen fusilatu zuen 1937ko azaroan, eta udalerriko hilerrian lurperatu zuten. Ondarroako bizilaguna zen, alarguna zen hil zutenean.
• Mª Natividad Roa, Florentzia Olazagoitia Ceciagaren biloba. Oiartzunen exekutatu zuten, epaiz kanpo, 1936ko azaroan, eta udalerriko hilerrian lurperatu zuten. Arrasatekoa zen. Hiru seme-alaba zituen eta haurdun zegoen hil zutenean.

Aurretik, bertaratutakoek bideoan ikusi ahal izan dute matxinatuek nola egiten zituzten exekuzioak, bai Gerra Kontseiluaren bidez, bai judizioz kanpo, Euskadiko lurralde bakoitzean, non biktimen zifra nagusiak ere azaldu diren. Biktimen argazkiak ere jasotzen ditu bideoak, baita haien familiei zuzendutako agur-gutunetan jasotako azken gogoetak ere. Plaka exekuzio-horman eta lore-eskaintzan Hilerriko klaustroan ekitaldiaren lehen zatia amaituta, agintariak, familiekin batera, fusilamenduak egiten ziren hormetako batera hurbildu dira. Han oraindik orain, ikusteko moduan daude tiroek harrizko horman utzitako markak. Gaur egun kontserbatzen den horma baten bi aldeetan, nitxo-ilaren alboen kontra, oroitzapenezko bi plaka jarri dira, Derioko hilerrian exekutatu eta lurperatutako pertsonen izenekin, guztira 523 pertsona. Senitartekoek, bina plaka bakoitzeko, kendu dizkiote oihalak plakei agintariak, gainerako senideak eta bertaratutakoak aurrean dituztela. Plakak zabaldu dituzten pertsonak Vista Alegreko hilerrian bertan hildako eta hobiratutako biktimen senideak dira: Gotzon Agirre, Justo Ajuria Alavaren biloba, eta Araitz Azkaraik, Juan Jose Basterrechea Arrospideren senidea; eta Alberto Perez, Ana Naranjoren biloba, eta Miren Uribe, Jose Luis Uribe Bilbaoren alaba. Bi plakak agerian utzi ondoren, bi dantzarik ohorezko aurreskua dantzatu dute eta, jarraian, lore-eskaintza egin da hormaren aurrean. Informazio-totema Derioko hilerriak bigarren horma bat du, non exekuzio gehiago ere egin ziren, eta hemen ere, gaur egun oraindik, hormako jaurtigaien markak ikus daitezke. Lekua seinaleztatzeko eta gertatutakoa zabaltzeko, exekuzioei buruzko informazioa biltzen duen totem bat instalatu da, baita Gogora Institutuaren datu-basera lotzen duen QR kode bat ere, 1936-1945 aldian Euskadin exekutatuko pertsonen izenak kontsultatzeko.https://labur.eus/bgckw Exekuzioei buruzko datuak Eusko Jaurlaritzak garai horretan Euskadin exekutatutako 2.000 pertsona baino gehiago omentzen ditu: hitzak barne hartzen ditu frankisten bandoak epai judizialik gabe burututako fusilamenduak, eta baita Gerra Kontseiluen sententziaz exekutatutako pertsonak ere. Azken horien kasuan, fusilatutako pertsonak eta garrote vil bidez exekutatutakoak ere sartzen dira. Epaiketaz kanpo exekutatutako pertsonen kopuru zehaztugabe bat dago erregistro zibiletan edo parrokiako liburuetan jasota ez dagoena edo heriotzaren benetako arrazoia ezkutatzen duten kontzeptu batzuen pean egiten duena, eta horrek Gogoraren ikerketa-lana zailtzen du. Artxiboen ikerketatik eta bibliografiatik ondorioztatzen denez, frankistek 2.194 pertsona exekutatu zituzten Euskadin Gerra Zibilean eta gerraostean (1936-1945). Horietatik 60 emakumeak dira eta 2.134 gizonak.

	Lurraldea					Sexua		Guztira
	Araba	Bizkaia	Gipuzkoa	Beste batzuk		Emakumeak	Gizonak
Epaiketaz kanpo	214	67	542	368		43	1.148	1.191
Gerra Kontseiluz	29	536	92	346		17	986	1.003
GUZTIRA	243	603	634	714		60	2.134	2.194

Biktimak lurraldeka eta sexuaren arabera bereizita: Material gehigarria

• Gerra Zibilean eta gerraostean demokrazia defenditzeagatik fusilatutako pertsonen zerrenda osoa kontsultatzeko esteka: https://labur.eus/bgckw

• Ekitaldian ikusi den bideoa eskuragarri dago Irekian, hurrengo estekan: https://www.irekia.euskadi.eus/es/sadmin/news/75839

• Eusko Jaurlaritzak eta Gogorak 1936-1945 urteen artean demokrazia defendatzeagatik fusilatutako pertsonen (Gerra Zibila eta gerraostea) omenezko ekitaldia antolatu dute
• Biktimen senideek Derioko hilerriko hormetan fusilatu eta ehortzitako pertsonen izenak dituzten bi plaka zabalduko dituzte
• Epe horretan Euskadin exekutatutako biktimen zerrenda osoa hemen kontsulta daiteke: https://labur.eus/bgckw
• Ekitaldia streaming bidez emango da, https://www.labur.eus/fusilatuak helbidean.

Iñigo Urkullu Lehendakaria buru izango da Eusko Jaurlaritzak eta Gogorak, Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuak, 1936-1945 urteen artean (Gerra Zibila eta gerraostea) demokrazia defendatzeagatik fusilatutako pertsonen omenez antolatzen duten omenaldian. Berarekin izango dira Beatriz Artolazabal, Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburua; José Antonio Rodríguez Ranz, Giza Eskubide, Bizikidetza eta Lankidetzako sailburuordea; Aintzane Ezenarro, Gogora Institutuko zuzendaria; Juan Mari Aburto, Bilboko alkatea; Gonzalo Olabarria, Bilboko Kulturako zinegotzia eta Yolanda Díez, Bilboko Udaleko Osasun eta Kontsumo zinegotzia. Ekitaldia martxoaren 26an izango da, goizeko 11: 00etan, Bilboko Vista Alegre hilerrian, Derion. Biktimen 300 senide ingururi bertaratzea aurreikusten da.

Eusko Jaurlaritzak garai horretan Euskadin exekutatutako 2.000 pertsona baino gehiago omentzen ditu. Exekutatuen artean, frankisten bandoak epai judizialik gabe burututako fusilamenduak eta Gerra Kontseiluen sententziaz exekutatutako pertsonak daude. Azken horien kasuan, fusilatutako pertsonak eta garrote vil bidez exekutatutakoak sartzen dira.

Ekitaldiaren garapena

Omenaldia hilerriko galerian egingo da, eta bertan Iñigo Urkullu lehendakariak eta biktimen hainbat senidek hartuko dute parte:

• Maite Canedo, Heliodoro Patricio Jorge Lakaren biloba. Gerra Kontseiluak exekutatua 1938ko urtarrilean, eta Derioko hilerrian lurperatua. Ortuellakoa zen, Barakaldoko bizilaguna, erasoko guardia, ezkonduta zegoen eta 4 seme- alabaren aita zen.
• Rosario Valdivielso, Juan José Valdivielso Labradorren alaba. Gerra Kontseiluak Gijonen fusilatu zuen 1937ko azaroan, eta udalerriko hilerrian lurperatu zuten. Ondarroako bizilaguna zen eta alarguna hil zutenean.
• Mª Natividad Roa, Florentzia Olazagoitia Ceciagaren biloba. Epaiz kanpo exekutatua Oiartzunen, eta udalerriko hilerrian hobiratua. Arrasatekoa zen. Hiru seme-alaba zituen eta haurdun zegoen hil zutenean.

Aurrez, bideo bat emango da matxinatutako bandoak Euskadiko lurralde bakoitzean exekuzioak nola egiten zituen azaltzeko, bai Gerra Kontseiluaren bidez, bai judizioz kanpo, eta biktimen kopuru nagusiak azaltzeko. Gertakarien kontakizuna biktimen argazkiekin batera doa, baita haien familiei zuzendutako agur-gutunetan jasotako azken gogoetak ere, haiek izan baitzuten horretarako aukera.

Plaka exekuzio-horman eta totem informatiboa

Hilerriko galeriako hitzaldiak amaitu ostean, ekitaldia exekuzioak egiten ziren horma bateraino eramango da, eta gaur egun ere ikus daitezke bala-tiroen ildoak harrizko horman bertan.

Gaur egun kontserbatzen den horma zatiaren bi aldeetan, nitxo-ilaren alboen kontra, oroitzapenezko bi plaka jarri dira, Derioko hilerrian exekutatu eta lurperatutako pertsonen izenekin, guztira 523 pertsona.

Toki horretara agintariak, senideak eta bertaratuak hurbilduko dira plankak ezagutzera. Derion exekutatu eta lurperatutako biktimen senitartekoek egingo dute:

Gotzon Agirrek, Justo Ajuria Alavaren bilobak, eta Araitz Azkaraik, Juan Jose Basterrechea Arrospideren senideak, horietako bat ezagutuko dute, eta Alberto Perezek, Ana Naranjoren bilobak, eta Miren Uribek, Jose Luis Uribe Bilbaoren alabak, bestea.

Bi plakak agerian utzi ondoren, bi dantzarik ohorezko aurreskua dantzatuko dute eta, ondoren, lore eskaintza egingo dute.

Derioko hilerriak bigarren horma bat gordetzen du, non exekuzio gehiago ere egin ziren, eta hemen ere, gaur egun oraindik ikusgai daude jaurtigaien markak horman bertan. Lekua seinaleztatzeko eta gertatutakoa zabaltzeko, exekuzioei buruzko informazioa biltzen duen totem bat eta Gogora Institutuaren datu-basera lotzen duen QR kode bat jarri dira. Bertan 1936-1945 aldian Euskadin fusilatutako pertsonen izenak kontsulta daitezke.

Ekitaldia streaming bidez emango da, eta 12: 00etan izango da, kaperan. Poesia errezitaldia izango da, musika klasikoarekin batera. Gainera, primula vulgaris alba pleno edo San Jose lorea duten 150 loreontzi emango zaizkie bertaratutakoei, izakinak agortu arte.

“Urte honetan zehar, Bilbao Zerbitzuak-ek hainbat kultur jarduera eskainiko ditu Bilboko Udal Hilerria ezagutzera emateko eta horren aberastasun artistikoa balioesteko, Bilboko ondare kultural, historiko-artistiko, paisajistiko eta hiletakoaren parte garrantzitsuaren gordetzaile gisa duen egitekoaren barruan”, adierazi du Yolanda Díez Bilboko Udaleko Alkateorde eta Osasun eta Kontsumo Zinegotzi Ordezkariak.

Bizkaiko Elkarte Artistikoaren hiru rapsodak poesia irakurriko dute, eta ekitaldi honetarako propio aukeratutako 16 poema errezitatuko dituzte. Irakurketarekin batera, Zuriñe De Diego (biolina) eta Miren De Diego (biola) artistek musika-piezen interpretazio bikaina eskainiko dute.
Ekitaldiaren iraupena 65 minutu ingurukoa izango da.

Ekitaldiaren egitaraua · Artisten curriculumak

“Urte honetan zehar, Bilbao Zerbitzuak-ek hainbat kultur jarduera eskainiko ditu Bilboko Udal Hilerria ezagutzera emateko eta horren aberastasun artistikoa balioesteko, Bilboko ondare kultural, historiko-artistiko, paisajistiko eta hiletakoaren parte garrantzitsuaren gordetzaile gisa duen egitekoaren barruan”, adierazi du Yolanda Díez Bilboko Udaleko Alkateorde eta Osasun eta Kontsumo Zinegotzi Ordezkariak.

Martxoaren 19an, 12:00etan, Hilerriko Kaperan egingo den Aitaren Egunaren ospakizunak emango dio hasiera programazioari. Hurrengo jarduera apirilaren 23an izango da. Egun horretan, hilerrian argazki lehiaketa bat egingo da 09:00etatik 14:00etara, eta poesia errezitaldi bat, 12:00etan, Kaperan. Hilerrian egingo den hirugarren ekitaldia maiatzaren 1ean izango da, igandean, Amaren Eguna dela eta. Ekainaren 4an, larunbatean, hilerria arte zalez beteko da berriro ere, pintura lehiaketa egingo delako 08:30etik 14:00etara, eta poesia errezitaldia 12:00etatik aurrera. Hurrengo jarduera uztailaren 2rako, larunbaterako, dago programatuta, eta pertsonaia ospetsuen hilobietatik gauez egingo den ibilbidea da. Amaitzeko, eta urtero bezala, Bilboko Udal Hilerriak hildako guztien omenezko ekitaldia antolatuko du azaroaren 1ean, Domu Santu egunean.

Epean ordainagiriak otsailaren 19tik martxoaren 25era kobratuko dira.

Epea igarotakoan, ordainagirien ordainketa betearazpen-bidetik eskatuko da, % 20ko errekarguarekin.

Kanpaina horretan, emakidaren titular diren 33.807 pertsona daude tasa ordaintzera deituta, aurreikusitako 619.155 euroko diru-bilketa gordina lortzeko.

Bilbao Zerbitzuak-ek otsailaren 19an irekiko du Bilboko eta Deustuko udal-hilerrien kontserbazio-, mantentze- eta garbiketa-zerbitzuak emateagatiko tasak ordaintzeko epea. Errolda helbideratuta duten pertsonei aldiaren azken egunean, hau da, martxoaren 25ean, kobratuko zaie, errekargu barik. Bankuan helbideratuta ez dauden gainerako ordainagirietarako, ordainketa epea otsailaren 19tik martxoaren 25era bitartekoa izango da. Ordainketa Kutxabankeko edo BBV Argentariako edozein bulegotan baino ezin izango da egin, banku-erakunde bakoitzak ezarritako egun eta orduetan. Horretarako, titularrek etxean jasoko duten inprimakia aurkeztu beharko da. Epea igarotakoan, ordainagiriak betearazpen-bidetik ordaintzea eskatuko da, % 20ko errekarguarekin.

Kanpaina honetan, Bilboko eta Deustuko hilerrietan kapera, panteoi, hilobi edo nitxo baten gaineko emakidaren titular diren 33.807 pertsonak ordaindu behar dute tasa hori. Bilbao Zerbitzuak-ek 619.155 euroko diru-bilketa gordina aurreikusi du kontzeptu horrengatik (BEZik gabe).

Gaur egun, iraungi gabeko emakida asko daude, ez helbiderik ez banku-daturik eman ez duten titular partikularren eskuetan. Ondorioz, ezin zaie ordainagiririk igorri, ezta zorren berri eman ere. Kasu horietarako guztietarako, Bilbao Zerbitzuak-ek ordainagiriak helbideratzea gomendatzen du, etxeetara bidaltzen den informazio-dokumentu bereko dagokion atala betez.

Kontserbazio-tasa horren bidez, emakiden titularren kontura, Bilboko eta Deustuko udal-hilerrietako gune komunak, bideak, zuhaitzak eta instalazio orokorrak kontserbatzen, mantentzen eta garbitzen laguntzen da. Horretatik kanpo geratzen dira ehorzketa-unitateak garbitzea eta mantentzea –emakidaren titularren erantzukizuna da–, bai eta panteoi komunitarioen kontserbazio-tasa ere.