12etan izango den emanaldia, Bilbao Zerbitzuak-ek Hiriko hilerri nagusia ikusarazteko eta dinamizatzeko urtean zehar eskaintzen duen kultur jardueren programaren barruan dago.

Bilboko Udal Hilerriko Kaperan Iñaki Bermudezek eta Adam Sugak osatutako Suber bikotearen emanaldia izango da datorren igandean, azaroaren 20an, 12etan. Errezitaldia Bilbao Zerbitzuak-ek urtean zehar eskaintzen duen kultur jardueren programaren barruan dago. Programa horren helburua jendea erakartzea eta Hiriko kanposantu nagusiaren arte eta ondare balio handia ezagutzera ematea da.

Iñaki Bermudez, Sopelako bizilaguna, saxofoi jotzaile gaztea da, eta bakarlari gisa duen jarduera ganbera musikarekin uztartzen du. Yamaha Music Europe artista, Dáddario Woodwinds familiako kide eta JLV Pariseko artista, Adam Suga pianojolearekin batera arituko da. Bruselan elkartu ziren, elkar ezagutu zuten eta musika ulertzeko moduek bikotea osatzera eraman zituen. Igande honetan, azaroaren 20an, Bilboko Udal Hilerriko Kaperak egingo die harrera, euren lana Bilboko ikus-entzuleei hurbiltzeko.

“Beti da atsegina hainbeste historia biltzen duen Bilboko Hilerriko Kaperan batzea eta berriro topatzea, oraingo honetan, Bilboko Udal Hilerriaren balio artistiko eta ondare handia ezagutarazteko asmoz urtean zehar eskaintzen ditugun kultur jardueren programaren barruan ilusio bereziz itxaroten genuen topaketarako”, adierazi du parte hartzeko Yolanda Díez alkateorde eta Bilboko Udaleko Osasun eta Kontsumo zinegotziak.

Gaur, azaroak 1, jaieguna dela eta, Yolanda Díez Bilboko Udaleko Alkateorde eta Osasun eta Kontsumo Saileko Zinegotziak Bilboko udal-hilerria bisitatu du. Ehunka pertsona hurbiltzen ari dira Bilboko udal-hilerrira, pertsona maitatuenekin oroitzeko eta elkartzeko.

Alkateordeak ere jai eguna ohoratu gura izan du bere presentziarekin. “Zalantza barik, Domu Santu eguna oso egun berezia da Bilboko etxe guztietan, baita Bilbao Zerbitzuak-entzat ere. Izan ere, dispositibo berezia antolatu dugu –Udaltzaingoa, Gurutze Gorria, aurrez aurreko arreta, irisgarritasun handiagoa, kontzertua Kapera Nagusian …–, eguna normaltasunez eta are ederrago joan dadin. Gure hilerriak duen ondare historikoa kolorez gainezka azaltzen da, lore usaina du, eta gaur hemendik igaroko diren ehunka pertsonen bisitek dinamikoagoa eta biziagoa egiten dute”, adierazi du Yolanda Díezek.

Aurten bosgarren edizioa beteko duen ohiko Kontzertu Lirikoak girotuko du Domu Santu eguna 13etatik aurrera Bilboko Udal Hilerriko Kaperan. “Bilbao Bel Canto” musika taldeak emango du kontzertua. Hauek osatzen dute: Patricia Sesar sopranoak, Martín Barcelona tenoreak, Zuriñe de Diego biolinak, Miren de Diego biolak eta Anastasia Chernyavskaya pianoak.

Ibilbide handiko musikari bilbotar horiek, besteak beste, Webber, Händel, Kall Jenkins, Franck, Mozart, Morricone, Vivaldi, Olaizola, eta Verdiren 13 lan interpretatuko dituzte. Kontzertura joatea librea izango da leku guztiak bete arte, eta zuzenean emango da Telebilbao tokiko telebista katearen eta Bilbao Zerbitzuak-en youtube kanalaren bidez.

“Bilbao Bel Canto musika taldeak ez du hutsik egiten Bilboko Hilerrian hildakoen eguneko hitzorduan. Aurten, bi urteko pandemiaren ondoren murrizketarik gabeko Domu Santu eguna ospatuko dugu, eta taldea ere denon ongi etorria duen normaltasunaren parte dira. Benetan eskertzen dugu elkarte liriko bikain hau gurekin izatea, zalantza barik jardunaldia gehiago edertuko dutelako”, adierazi du Yolanda Díez Bilboko Udaleko Alkateorde eta Osasun eta Kontsumo Zinegotziak.

Aurreko egun hauetan, eta azaroaren 1ean, Domu Santu egunean, batez ere, Bilboko Udaltzaingoak zerbitzu berezi iraunkorra eskainiko du Bilboko Udal Hilerriko sarbideetan segurtasuna bermatzeko eta trafikoa antolatzeko. Garraio publikoan joatea gomendatzen bada ere, beren ibilgailuan doazenak hilerriko sarrera nagusitik baino ezingo dira sartuko, Txorierriko BI 737-Erandio/Larrabetzu errepidetik. Ibilgailuek horretarako erreserbatutako eta egokitutako espazioetan aparkatu beharko dute.

Era berean, aurten ere, Bilbao Zerbitzuak-ek azaroaren 1ean boluntarioen dispositibo bat eta oinarrizko bizi-euskarria duen anbulantzia bat Bilboko hilerrira joatea adostu du Bizkaiko Gurutze Gorriarekin. Barrutiko sarrera nagusiko aparkalekuan egongo dira.

Era berean, hilerriko sarrera nagusian, Gurutze Gorriko boluntarioak, bi gurpil-aulki dituztela, prest egongo dira hala eskatzen duten mugikortasun urriko bisitariak kanposantu barrutik eramateko. Horrez gain, hilerriak beste bi gurpil-aulki elektriko ditu, behar dituzten pertsonek erabil ditzaten, horrela, bisita errazteko, eta laguntzaileentzat ere erakargarriagoa, erosoagoa eta errazagoa izan dadin, laguntzaileak izan ohi direlako aulkia maneiatu behar dutenak.

Laster, azaroaren 1ean, Domu Santu eguna izango dela kontuan hartuta, Bilboko udal-kanposantuak prest daude jada, bi urteko pandemiaren ostean aurten mugarik izango ez duen egun horretarako. Milaka bisitari bertaratzea aurreikusten da. Horrela, zerbitzu hurbila, errespetuzkoa eta kalitatezkoa bermatzeko, Bilboko Udalak, Bilbao Zerbitzuak-en bitartez, jardunaldiaren normaltasuna bermatuko duen ekintza-plan bat prestatu du.

Bilbao Zerbitzuak erakundeak gogorarazi duenez, Bilboko Udal Hilerria 8etatik 18etara egongo da zabalik, urritik maiatzera bitarteko neguko ohiko ordutegian, eta Deustukoak ere bere horretan jarraituko du, 8etatik 15etara, azaroaren 1ean izan ezik, orduan arratsaldeko 18ak arte egongo baita zabalik.

Yolanda Díez Bilboko Alkateorde eta Udaleko Osasun eta Kontsumo zinegotziak, ahal den neurrian, “aldez aurretik, modu mailakatuan eta garraio publikoan” joateko aholkatu du, jende-pilaketak izango dituzten lekuen sarbideetako trafikoa arintzeko.

Udalak, Bilbao Zerbitzuak erakundearen bidez, zerbitzu hurbila, errespetuzkoa eta kalitatezkoa bermatzeko operatiboa ezarri du, bisita jendetsuak espero baitira azaroaren 1erako.

Aldez aurretik joatea gomendatzen da, modu mailakatuan eta garraio publikoa erabiliz, jende-pilaketak saihesteko. Bilboko Udaltzaingoa eta Gurutze Gorria elkarrekin arituko dira egun horiek normaltasun osoz joan daitezen.

Bilboko hilerria neguko ohiko ordutegian bisitatu ahal izango da, 8etatik 18etara, eta Deustukoa, berriz, 8etatik 15etara, azaroaren 1ean izan ezik, egun horretan arratsaldeko 18etan itxiko baita.

Azaroaren 1ean, 13:00etan, Hilerriko Kaperan V. Kontzertu Lirikoa egingo da. Doakoa izango da, aforoa bete arte eta Telebilbao tokiko telebista-katearen bidez eta Bilbao Zerbitzuak erakundearen youtubeko kanalaren bidez zuzenean emango dute.

Bilboko eta Deustuko udal hilerriak prest daude azaroaren 1ean, Domu Santu egunez, milaka bisitari hartzeko; izan ere, bi urteko pandemiaren ondoren, murrizketarik gabeko jardunaldia izango da.

Hain zuzen ere, Bilboko Udalak, Bilbao Zerbitzuak erakundearen bidez, ekintza-plan bat prestatu du, gaur goizean aurkeztu dutena Yolanda Díez alkateorde eta Osasun eta Kontsumo Saileko zinegotziak eta José Antonio Fernández Celada Bilbao Zerbitzuak erakundeko gerenteak.

Diseinatutako operatiboaren helburua, aurten ere, hurbileko, errespetuzko eta kalitatezko zerbitzua bermatzea dela azpimarratu ondoren, Yolanda Diezek herritarrei eskatu die, “Bilboko hilerrietara, egun hauetan eta ahal den neurrian, aurrez joateko, modu mailakatuan eta garraio publikoan, betiere jende-pilaketak saiheste aldera”.

Alkateordeak adierazi du baita, pozik dagoela duela gutxi Adiós Cultural aldizkariak antolatzen duen Espainiako Hilerrien 2022 Lehiaketan Bilboko hilerriak saria jaso duelako. Bilboko hilerriak Ingurumen arloko Ekimen Onenaren kategoriako lehen saria irabazi du, eta Jarduera Publiko Onenaren kategorian hirugarrena, urtero Estatuko hilerrien interes historiko, sozial, artistiko eta ondarezkoa aitortzen duten sarietan.

Ordutegia eta langile gehiago

Bilboko udal hilerria 8etatik 18etara egongo da irekita, neguko ordutegian (urritik maiatzera) ohi den legez; Deustukoak ere ohiko ordutegia izango du, 8etatik 15etara, azaroaren 1ean izan ezik, egun horretan 18ak arte zabalduko baititu ateak.

Bulegoetako aurrez aurreko zerbitzuan pertsona bat gehiago egongo da urriaren 29an eta 30ean eta azaroaren 1ean. Ondorioz, arreta emateko zerbitzuaren ordutegia goizeko 8:30etik arratsaldeko 17etara izango da.

Udaltzaingoaren laguntza

Ibilgailuan doazen pertsonak hilerriko sarrera nagusitik sartuko dira, nahitaez, Txorierriko BI737–Erandio/Larrabetzu errepidetik. Ibilgailuek horretarako erreserbatutako eta egokitutako guneetan aparkatu beharko dute.

Aurreko egunetan eta, batez ere, azaroaren 1ean, Bilboko Udaltzaingoak etengabeko zerbitzu berezia emango du sarbideetako trafikoa antolatzeko eta segurtasuna bermatzeko.

Gurutze Gorriaren lankidetza

Era berean, aurten ere, Bilbao Zerbitzuak erakundeak Bizkaiko Gurutze Gorriarekin adostu du azaroaren 1ean boluntarioak eta oinarrizko bizi-euskarriko anbulantzia bat eramatea Bilboko udal-hilerrira. Anbulantzia hori hilerriko sarrera nagusiko aparkalekuan egongo da.

Halaber, hilerriko sarrera nagusian, Gurutze Gorriko boluntarioek bi gurpil-aulki izango dituzte, eta eskuragarri egongo dira, hala eskatzen duten mugikortasun urriko bisitariak kanposantu barrutik mugitu ahal izateko. Gainera, hilerrian gurpildun aulki elektriko bi ere badaude, behar dituzten pertsonek erabili ahal izan ditzaten eta horrela bisita erraztuz. Aulki horiek erakargarriago, erosoago eta erabilerrazagoak dira laguntzaileentzat, haiek maneiatu behar baitituzte.

V. Kontzertu Lirikoa Kaperan, azaroaren 1ean, 13etan

Ohiko Kontzertu Lirikoa itzuli da aurten; bosgarren edizio honetan ere Kaperan egingo da, 13etan. “Bilbao Bel Canto” musika-taldeak emango du; hauek dira kideak, Patricia Sesar, sopranoa; Martín Barcelona, tenorra; Zuriñe de Diego, biolina; Miren de Diego, biola; eta Anastasia Chernyavskaya, pianoa.

Ibilbide oparoa duten musikari bilbotar hauek 13 obra interpretatuko dituzte, zenbait musikarirenak, hala nola, Webber, Händel, Kall Jenkins, Franck, Mozart, Morricone, Vivaldi, Olaizola eta Verdirenak. Kontzertua doakoa da, aforoa bete arte eta Telebilbao tokiko telebista-katearen bidez eta Bilbao Zerbitzuak erakundearen youtubeko kanalaren bidez zuzenean emango dute.

Gogobetetze-maila neurtzeko 3.000 inkesta

Bilbao Zerbitzuak erakundeak herritarrei ematen dizkien zerbitzuak hobetzen jarraitzeko, urriaren 29an eta 30ean eta azaroaren 1ean hilerrira joaten diren bisitariei inkesta bana emango zaie iristen direnean, ordura arte egindako hobekuntzak eta jasotako zerbitzuak baloratzeko. 3.000 inkesta banatzea aurreikusi da.

2022an udal-hilerrietan egin diren jarduketa nagusiak

Azken urtean zerbitzuetan eta instalazioetan egindako hobekuntzen artean, honako hauek nabarmentzen dira: galeria edo klaustroaren irisgarritasuna hobetzea eta Kaperaren eta Fusilamenduko ekialdeko hormaren aurreko lorategi-eremua txukuntzea; lehendik zeuden ibilgailuen ordez elektrikoak eskuratzea; makineria elektrikoa eskuratzea, lehengoaren ordez; hilerriko florari buruzko liburu bat egitea; eta lurreko laser bidez eskaneatzeko teknikekin 3Dn altxatzea.

Gainera, duela gutxi, Bilbao Zerbitzuak erakundeak aholkularitza eskatu dio Fekoor Gutxitasun Fisikoa edo Organikoa duten Pertsonen Bizkaiko Federazio Koordinakundeari, eraikinen irisgarritasuna eta argiztapena hobetzeko proiektuaren jarraipena egiteko.

Halaber, 2022an 44. multzoko gorpuzkinak altxatzen jarraitu da, emakidaren epea amaitu eta senideei jakinarazteko izapideak bete ondoren.

Kultur programa zabala, hilerria bizirik mantentzen duena

Azkenik, azken urte honetan kultura-jardueren programa zabal bat garatu da, ehunka pertsonaren bisita ekarri duena. Pertsona horiek hilerriak duen aberastasun artistikoa ezagutu ahal izan dute, hilerriak Bilboko ondare kultural, historiko-artistiko, paisajistiko eta hileta-ondarearen zati garrantzitsua gordetzen duen neurrian.

Jarduera kulturalak, hala nola, omenaldia guraso guztiei, martxoan; Bilboko Hilerriko I. Argazki Lehiaketa, apirilean; omenaldia ama guztiei, maiatzean; aire zabaleko I. Pintura Azkarraren Lehiaketa, ekainean; eta Hilerriko bisita antzeztua, uztailean, Bizkaiko Elkarte Artistikoarekin eta Bilbao Musika Elkartearekin elkarlanean.

Asturias, Bilbo, Kantabria, Redondela eta Valentzia izan dira udalerri eta eskualde sarituak, euren kanposantuen berezitasunagatik.

Bilboko hilerriak Ingurumen-arloko Ekimen Onenaren kategoriako lehen postua eskuratu du, eta hirugarrena Jarduera Publiko Onenaren kategorian.

“Bilbao Zerbitzuak-ek gure hiriko Hilerria guztiz jasangarria izatea lortu du”, adierazi du Yolanda Díez Bilboko Udaleko Alkateorde eta Osasun eta Kontsumo Zinegotziak.

“Hunkituta, ilusioz, eskertuta…, baina, batez ere, harro gaude aintzatespen horrekin, Estatuko hilerrien interes historiko, sozial, artistiko eta ondarezkoa aitortzen duen hileta-sektoreko kultur ekitaldi garrantzitsuenetako bat delako”. Berba horiekin erantzun dio Bilboko Udaleko Alkateorde eta Osasun eta Kontsumo Zinegotziak 2022ko Espainiako Hilerrien Lehiaketaren epaiari; izan ere, Bilboko Udal Hilerria garailea izan da eta lehen postua eskuratu du Ingurumen-arloko Ekimen Onenaren kategorian eta hirugarrena Jarduera Publiko Onenaren kategorian.

Asturias, Bilbo, Kantabria, Redondela eta Valentzia izan dira udalerri eta eskualde sarituak, euren kanposantuen berezitasunarengatik. Bilbao Zerbitzuak-ek Bilboko Udal Hilerria hiru hautagaitzatan aurkeztu zuen 2022ko Espainiako Hilerrien Lehiaketara: Monumentu Onena, Covid-19aren osasun-krisian hildako pertsonen memorialarengatik; Ingurumen-arloko Ekimen Onena, eguzki-plakak jartzeagatik eta urte amaierarako errekuntza-ibilgailuen flota osoa ibilgailu elektriko bihurtzeagatik; eta Jarduera Publiko Onena, uda honetan egindako gaueko bisita gidatu eta antzeztuarengatik.

Adiós Cultural aldizkariak antolatutako lehiaketak hainbat helburu ditu, besteak beste, Espainiako hilerrien interes historiko, sozial eta ingurumen-, arte- eta ondare-arloko interesa aintzatestea; hilerriak, gurekin bizi izan zen jendearen bizitzaz eta oroitzapenez betetako lekuak direla aldarrikatzea, hiriaren oso parte garrantzitsua izanik, eta kontserbatu eta balioetsi egin behar direla; herritarrak esparru horiek gordetzen duten ondare garrantzitsuaz kontzientziatzea, eta heriotzaren kontzeptua desdramatizatzea, bizitzako zikloaren parte gisa; eta baliabide turistiko gisa duten potentziala sustatzea.

Ingurumen-arloko ekimen onenaren lehen saria

Epaiaren arabera, Bilboko udal-hilerria bat dator CO₂an neutrala izateko, klima-aldaketarekiko erresilientea izateko eta ingurumen-kalitatean osasungarria izateko erronka betetzeko hiriaren Ingurumen Estrategiarekin. Horretarako, eguzki-plaka fotovoltaikoak instalatu ditu eta, 2022aren amaieran, errekuntza-ibilgailuen flota osoa ibilgailu elektrikoekin ordeztuko du.

“Bilbao Zerbitzuak-ek Hiriko Hilerria jasangarria izatea lortu du”, azpimarratu du Yolanda Díez Alkateordeak. Nitxoetarako hamar eraikinetako estalkian eta hilerriko bertako langileen aldagelen eraikineko bi isurkiko teilatuan egin da jarduketa. Instalazioak autokontsumo-erregimenean funtzionatzen du, sare elektrikoari konektatuta; hau da, soberako energia sarera pasatzen da, eta, horrela, soberakinak konpainia elektrikoaren fakturan konpentsatzea lortuko da. Horrela, Bilbao Zerbitzuak-ek ekoiztutako soberako energiatik etekinak lortzen ditu, kontsumitu behar ez baditu.

Bigarren fasean, Bilbao Zerbitzuak-ek 4 karga-puntu jarriko ditu ibilgailu elektrikoentzat, horietako 2 bisitarientzat eta beste 2 hilerriko mantentze-ibilgailuak kargatzeko. Era berean, 2 kontratazio-prozedura hasi ditu egungo errekuntza-ibilgailuen flota ibilgailu elektrikoekin erabat ordezteko. Ingurumeneko neurri jasangarri horiek guztiek Espainiako hilerri bateko Ingurumen-arloko Ekimen Onenaren kategorian irabaztea eragin dute.

Jarduera publiko onenaren hirugarren saria

Epaiak bi sari eman dizkio Bilboko kanposantuari. Bestea, Jarduera Publiko Onenaren kategoriako hirugarren saria izan da, uda honetan, uztailean hain zuzen ere, gauez egindako bisita gidatu eta antzeztuarengatik. Kategoria horretan irabazlea Kantabrian dagoen Castro Urdialeseko Ballena hilerria izan den arren, euren ekimen publikoei esker bigarren postua lortu duen Valentziako hilerria, eta hirugarren postuan berdinduta geratu diren Reuseko eta Bilboko hilerriak ere aipatu behar dira.

Joan den uztailean, Bilbao Zerbitzuak-ek Bizkaiko Arte Elkartearen laguntzarekin antolatutako bisita antzeztuaren bidez, ordu eta erdi inguruan, kanposantua ezagutzeko aukera izan zuten ehun bat pertsona bildu ziren Bilboko Hilerrian. Bisita hau Bilboko Udal Hilerria ezagutzera emateko eta gordetzen duen ondare garrantzitsua (kulturala, historiko-artistikoa, paisaia-ondarea eta hileta-ondarea) balioesteko egiten ari diren jarduera kulturaletako bat izan da.

Bisitan zehar, Hilerrian lurperatutako pertsonaia ospetsu askoren historia kontatzen zen, txistu eta musika klasikoarekin harmonizatutako antzezpenaren bidez. Bitartean, bertaratutako guztiak ilargiaren eta kandelen argitan ibili ziren inguruan, giroko soinuak, musika eta ekintza dinamikoak lagun.

Bilbao Zerbitzuak erakundeak Fekoor Desgaitasun Fisikoa edo/eta Organikoa duten Pertsonen Bizkaiko Federazio Koordinatzailearen aholkularitza eskatu du, Bilboko Hilerriko irisgarritasuna eta argiztapena hobetzeko proiektuaren jarraipena egiteko.

José Antonio Fernández Celada Bilbao Zerbitzuak erakundeko gerentea buru dela Bilboko udal-hilerrira egindako bisitan, Fekoorrek baieztatu egin du proiektuaren jarraipena egingo duela eta instalazio horietan “ahalik eta irisgarritasun handiena lortzeko” beharrezko ekarpenak egingo dituela. Prozesu horren barruan, erakundeko Irisgarritasun Batzordeko kideak bertaratzea aurreikusten da, oztopo arkitektonikoak lekuan bertan ikusteko eta konponbiderik egokienak eta eraginkorrenak bilatzeko, oztoporik gabeko igarobidea ahalbidetu ahal izateko.

“Fekoor beste batzuetan ere aritu izan da Bilbao Zerbitzuak erakundearekin lankidetzan, Erriberako Merkatuko proiektuan, adibidez, eta benetan eskertzen diegu batzen gaituen helburu honetan duten inplikazioa: desgaitasun fisikoa edo/eta organikoa duten emakumeak eta gizonak gizartearen esparru guztietan integratzea”, adierazi du Yolanda Díez Bilboko Udaleko Alkateorde eta Osasun eta Kontsumo Saileko Zinegotziak.

Bilbao Zerbitzuak erakundeak hiru hautagaitzatan aurkeztu du Bilboko Udal-hilerria 2022ko Espainiako Hilerrien Lehiaketan: Monumentu Onena, Covid-19aren osasun-krisian hildako pertsonen Memorialarengatik; Ingurumen arloko Ekimen Onena, eguzki-plakak jarri eta urte honen amaierarako errekuntzako ibilgailu flota osoa ibilgailu elektriko bihurtzeagatik; eta Jarduera Publiko Onena, uda honetan eskainitako gaueko bisita gidatu eta antzeztuagatik.

Adiós Cultural aldizkariak antolatutako lehiaketak hainbat helburu ditu, besteak beste, Espainiako hilerrien interes historikoa, soziala, ingurumenekoa, artistikoa eta ondareari buruzkoa aintzatestea; inguru horretan bizi izan zen jendearen bizitzaz eta oroitzapenez betetako leku gisa aldarrikatzea, kontserbatu eta balioetsi behar den hiriaren zati oso garrantzitsua izanik; herritarrak esparru horietan dagoen ondare garrantzitsuaz kontzientziatzea, eta bizitzaren zikloaren parte den aldetik heriotzaren kontzeptua desdramatizatzea, eta baliabide turistiko gisa duen potentziala sustatzea.

Irailaren 1etik 30era bitartean, ADIÓS Cultural aldizkariaren webgunean orria bisitatzen duten erabiltzaileentzat irekita egongo den bozketa egingo da. Bertan, erabiltzaileek, euren irizpidearen arabera, lehiaketaren edizio honetako hilerririk politena aukeratuko dute. Botoa eman ahal izateko, webgunean bertan horretarako gaituko den inprimakia bete beharko da. Emaitzak urriaren 1etik 15era bitartean jakinaraziko dira webgunean bertan.

Ia 10 hilabeteko lanaren ondoren, amaitu da Aranzadi Zientzia Elkartea Begoñako Hilerri zaharrean egiten ari zen lana. Horrela, 2021eko urriaren 8an kanposantu zaharraren sarreran piztu zen argia –proiektuari izena ematen diona– 2022ko abuztuaren 29ko eguerdian itzali zen.

Egindako lan guztia ixteko, Aranzadik errituala deitutako ekitaldi txikia antolatu zuen espazioan bertan, azken hilabeteetan lan egin duen taldearen parte batekin, udal ordezkariekin –Asier Abaunza, Obra eta Hiri Plangintzako zinegotzia, Yolanda Díez Bilboko Udaleko Alkateorde eta Osasun eta Kontsumo zinegotzia–, eta modu batera edo bestera hilerri zaharrarekin erlazioa izan duten familiekin. Erreferentziazko eta salbuespenezko proiektu baterako sinbolismoz beteta dagoen eta memoriaren balioa nabarmentzen duen topaketa, –orain arte ez da horrelako jarduketarik egin–.

Bilboko Udaletik hau nabarmendu zen: “Aranzadik egindako lan ikaragarria. Errespetua eta duintasuna oinarri hartuta, ikerketa- eta dokumentazio-lan handia egin da. Horri guztiari esker, berreskuratutako gorpuzkiei atseden duina emango zaie, Bilboko Hilerrian memorial gisa altxatuko den espazio berrian”.

Gorpuzkiak hobietatik ateratzeko prozesuan, unibertsitateko praktiken campus bat egin ahal izan da ikerketa historikoaren, ondareari buruzkoaren eta antropologikoaren inguruan, unibertsitate-zentroetako eta erakunde zientifikoetako ikasleen eskutik. Horrela, indusketa lan mekanikoa/eskuzkoa egin duen diziplina anitzeko taldea sortu zen; hezurren dokumentazio arkeologikoa aire zabalean; hondakin materialak garbitu, aztertu, sailkatu eta tratatu dira. Aranzadiko langile espezializatuek zuzendu dituzte panteoien eta hilobien desmuntatze, kontrol, dokumentazio eta kontrol arkeologikoari dagozkien lanak. Hori guztia leku horrekiko eta Bilboko Memoria Historikoarekiko sentsibilitate soziala errespetatu duen berreskuratze, ikerketa eta dibulgazio zientifikoko prozesuaren barruan.