Bilboko Hilerria, berau osatzen duten elementu historiko-artistiko harrigarriei begira paseatzen den bitartean hiriaren historia ezagutzeko lekurik magiko eta harrigarrienetakoa da. Bilbao Zerbitzuak-ek hilerrian zehar ibilbide gidatua egiteko aukera eskaintzen du. Bertan, audiogidak ematen dituen azalpenen bitartez, hilerriaren hainbat alderdi ezagutzen dira. Ibilbideak hainbat interesguneetatik zehar paseatzea proposatzen du, besteak beste, familia ezagunen eta Indalecio Prieto edo Casilda Iturrizar moduko pertsona ospetsuen kaperetatik eta panteoietatik.

“Bilbao Zerbitzuak-ek jendearen eskura jartzen dituen audiogidei esker, guztiek euren kabuz ezagutu ahal izango dute hilerria. Bilboren eta bertako hilerriaren historia ikasiko dute, baita interesguneak eta bitxikeriak ezagutu ere”, adierazi du Yolanda Díez Bilboko Udaleko Alkateorde eta Osasun eta Kontsumo Zinegotzi Ordezkariak.

Bisitek ordubete inguruko iraupena dute, eta jende guztiarentzat eskuragarri daude, doan, gaztelaniaz, euskaraz eta ingelesez. Udan, bisitak 08:00etatik aurrera hasten dira eta, berandu iluntzen duela aprobetxatuz, 20:00ak arte luzatzen dira.

Bilboko Hilerria parte den Hilerrien Europako Ibilbidea egitea erabakitzen duten guztiek hiri bakoitzeko kultur ondarea ezagutu dezakete, bai eta bertan bizi izan diren pertsona garrantzitsuei buruz ikasi ere.

“Bilboko hilerria ondare artistiko eta historiko berezia duen lekua da. Bertan paseatuz, panteoiez, eskulturez eta hilobi-monumentuez gain, hiriko pertsonaia garrantzitsu eta ospetsuen zenbait hilobi aurkitu ahal dira”, azaldu du Yolanda Díez Bilboko Udaleko Alkateorde eta Osasun eta Kontsumo Zinegotzi Ordezkariak.

Gainera, duela urte batzuetatik hona, eta haren balio historikoari eta hura osatzen duten elementu guztien balio arkitektonikoari esker, Bilboko Hilerria arrazoi historiko edo monumentalengatik, kanposantu aipagarriak mantentzen eta sustatzen dituen Europako Hilerri Esanguratsuen Elkarteko (ASCE) kide da.

Klimaren aldaketaren ondorioak gero eta nabarmenagoak dira, eta muturreko beroa horietako bat da. Udan Bilbon gero eta ohikoagoak diren tenperatura altuei aurre egiteko, Bilboko Udalak herritarrek erabil ditzaketen 130 gune edo eraikinez osatutako aterpe klimatikoen sarea ezarri du, eta horietako bat Bilboko Hilerria da.

“Bilboko kanposantua berdez tindatzen duten zuhaitzen adarrei eta hostoei esker, berotasun handiko egunetan egoteko, eta, aldi berean, ingurune bikaina eta oso lasaia gozatzeko leku ezin hobea da”, azaldu du Yolanda Díez Bilboko Alkateorde eta Osasun eta Kontsumo Saileko Zinegotzi Ordezkariak.

Zalantza barik, Bilboko Hilerriak, bere landare eta gerizpe ugariei esker, pertsonen sentsazio termikoa hobetzen du, bero-egunetan babes naturala emanez. Gainera, beroaren kontrako aliatu onak izan daitezkeen hainbat iturri ditu, freskatzeko eta hidratatzeko. “Zientziaren aldetik egiaztatuta dago bero-orduetan hoztutako espazio batean minutu batzuk igarotzeak hilkortasun- eta erikortasun-arriskua murrizten duela, batez ere populazioko sektore ahulenetan”, gogorarazi du Diezek.

Bilboko Hilerriaren miresle den Alex de la Iglesia zuzendariak, udal kanposantua aukeratu du “30 monedas” lanaren bigarren denboraldiko hainbat eszena filmatzeko. Aurtengo otsaila eta abuztua bitartean hainbat hiritan ari da filmatzen, Segovian, Toledon, Guadalajaran, Bartzelonan eta, jakina, Bilbon. Toki horietan, fikzioko Erresuma Batuko eta Erromako zenbait leku errepresentatzen dira. Izan ere, Bilboko Hilerrian filmatutako sekuentziak fikzioan Erroma izango dira.

“Bilboko Hilerriaren lokalizazioa Hilerria oso ondo ezagutzen eta miresten duen Alex de la Iglesiak berak proposatu zuen zuzenean, eta 120 teknikari eta aktore inguru ari dira bertan lanean. Eskerrak eman dizkigu gure lankidetzarengatik, eta, jakina, Bilbao Zerbitzuak ere eskertuta gaude proiektu garrantzitsu baterako gurekin kontatzeagatik, eta zortea opa diogu”, adierazi du Yolanda Díez Alkateorde eta Osasun eta Kontsumo Saileko Zinegotziak.

Bilbao Zerbitzuak udal entitateak antolatu du jarduera, eta Bizkaiko Arte Elkartearen lankidetzarekin jarri du abian; Yolanda Díez Bilboko Udalaren alkateorde eta Osasun eta Kontsumo Saileko zinegotzi ordezkariak ere parte hartu du.

Ilargiaren eta parte hartzaileei eman zaizkien kandelen argitan, ikustaldira bildu diren pertsonek aukera izan dute udal hilerrian ehortzita dauden pertsonaia ospetsu anitzen historia ezagutzeko, antzezpen baten bidez eta txistuaren musika eta musika klasikoa lagun.

Bilboko udal-hilerrian ehun bat pertsona bildu dira, eta ordu eta erdian zehar, gutxi gorabehera, aukera izan dute udal-hilerria ezagutzeko antzezpenez lagundutako ikustaldi batean, zeina Bilbao Zerbitzuak udal entitateak antolatu baitu, Bizkaiko Arte Elkartearekin lankidetzan. Ikustaldia beste kultur jarduera bat da, Bilboko udal-hilerria ezagutarazteko eta kulturaren, historiaren eta artearen, paisaiaren eta hileta-kulturaren aldetik hilerria zer ondare baliotsua den agertzeko egiten ari diren kultur jardueren artean.

“Jarduera honek arrakasta izan du Bilboko bizilagunen artean. Bada astebete bano gehiago plazak bete zirena. Parte hartzaileek uriaren historia ezagutzeko aukera izan dute, modu ezohiko eta inoiz irudikatu ezingo zuketen batean, kandelen argitan, eta Bizkaiko Arte Elkarteko kide iaioen antzezpena lagun”, adierazi du Yolanda Díez Bilboko Udalaren alkateorde eta Osasun eta Kontsumo Saileko zinegotzi ordezkariak, ikusleen artean izan baita.

Ikustaldian zehar, hilerrian ehortzita dauden pertsonaia ospetsu anitzen historia kontatu da, antzezpen bidez, eta txistuaren musikaz eta musika klasikoz lagunduta. Bitartean, parte hartzaile guztiak ibili dira hilerrian zehar, ilargiaren eta kandelen argitan, girotzeko soinuz, musikaz eta beste ekintza dinamiko batzuez lagunduta.

Bizkaiko Arte Elkarteko kideek dinamizatu dute jarduera, eta XX. mendeko pertsonaia ospetsuak antzeztu dituzte, hilerrian ehortzita daudenak. Era berean, parte hartzaileak harritu dituzte hainbat pertsonaia nabarmenen alderdi eta ezaugarri bitxiekin, hala nola Casilda Iturrizar eta haren senar Tomás José de Epalza, Juana Mir idazlea, Gabriel Aresti poeta, Rafael Moreno Aranzadi Pitxitxi Athleticeko futbol-jokalaria, besteak beste.

Pertsonaia askoren bizitza ez ezik, gaur gauean Bilboko udal-hilerrira bildu diren pertsonek (ehun bat izan dira), aukera izan dute, halaber, uriaren historian ardura handikoak izan diren hainbat kontu eta gertaera ezagutzeko. Gertaera horiek leku oso berezi eta intimoetan daude irudikaturik hilerriaren barruan, hala nola: 1912ko Zabalguneko Zirkuko umeen tragedia; Espainiako Gerra Zibila, ekialdeko harresian, non fusilatu baitzituzten 538 pertsona, gehienak miliziano errepublikazaleak; eta Larrinagako espetxeari, Galera etxea barnetegi eta Aingeru Guardakoen komentu presondegi bihurtuei eta Altuna Mendi eta Cabo Quilates itsasontziei egindako erasoetan eraildako biktimak, kriptan ehortziak, eta, halaber Oiz mendian 1985ean izandako hegazkin-istripuko biktimak.

Bilboko Udal Hilerrian, atzo gauean, ehun bat lagun bildu ziren, uriaren historia ezin irudikatuzko modu batean ezagutzera hurbildurik, Bilbao Zerbitzuak udal entitateak Bizkaiko Arte Elkarterekin batera antolatutako ikustaldi antzerkiz lagundu batean. Ikustaldia hasi baino lehen, kandelak banatu zitzaizkien hurbildutakoei, eta ikustaldi osoan zehar eroan zituzten, ikusi zituzten hilerriko bazter guztiak argituz.

“Aukera handi bat da Europan adierazgarrienetakoa den hilerria ezagutzea hain modu magiazko eta ezohiko batean, eta, aldi berean, zentzumenendako opari bat, zeren eta, antzezten ibili ziren artisten lan handiari esker, Bilbo eta bilbotarrak hobeto ezagutzeaz gain, beste garai batera bidaiatu baikara”, adierazi du Yolanda Díez alkateorde eta Bilboko Udalaren Osasun eta Kontsumo Saileko zinegotziak, berak ere esperientzia baliatuta eta beste batzuek bezala parte hartuta.

Ibilbidean zehar, bitxikeria eta pasadizo ugari izan ziren, eta ikaraldiren bat edo beste ere bai, agerraldi batzuk tarteko, hala nola Casilda Iturrizarren eta haren senar Tomás José de Epalzaren agerraldia, Juana Mir idazlearena, Gabriel Aresti poetarena edo Rafael Moreno Aranzadi (Pichici) Athleticeko futbolariarena, zeintzuk, gau horretan, erabaki baitzuten beren kripta eta panteoietako lasaitasuna utzi behar zutela eta eurak ikustera joandako pertsona guztiei lagun egin behar zietela.