Ekitaldia streaming bidez emango da, eta 12: 00etan izango da, kaperan. Poesia errezitaldia izango da, musika klasikoarekin batera. Gainera, primula vulgaris alba pleno edo San Jose lorea duten 150 loreontzi emango zaizkie bertaratutakoei, izakinak agortu arte.

“Urte honetan zehar, Bilbao Zerbitzuak-ek hainbat kultur jarduera eskainiko ditu Bilboko Udal Hilerria ezagutzera emateko eta horren aberastasun artistikoa balioesteko, Bilboko ondare kultural, historiko-artistiko, paisajistiko eta hiletakoaren parte garrantzitsuaren gordetzaile gisa duen egitekoaren barruan”, adierazi du Yolanda Díez Bilboko Udaleko Alkateorde eta Osasun eta Kontsumo Zinegotzi Ordezkariak.

Bizkaiko Elkarte Artistikoaren hiru rapsodak poesia irakurriko dute, eta ekitaldi honetarako propio aukeratutako 16 poema errezitatuko dituzte. Irakurketarekin batera, Zuriñe De Diego (biolina) eta Miren De Diego (biola) artistek musika-piezen interpretazio bikaina eskainiko dute.
Ekitaldiaren iraupena 65 minutu ingurukoa izango da.

Ekitaldiaren egitaraua · Artisten curriculumak

“Urte honetan zehar, Bilbao Zerbitzuak-ek hainbat kultur jarduera eskainiko ditu Bilboko Udal Hilerria ezagutzera emateko eta horren aberastasun artistikoa balioesteko, Bilboko ondare kultural, historiko-artistiko, paisajistiko eta hiletakoaren parte garrantzitsuaren gordetzaile gisa duen egitekoaren barruan”, adierazi du Yolanda Díez Bilboko Udaleko Alkateorde eta Osasun eta Kontsumo Zinegotzi Ordezkariak.

Martxoaren 19an, 12:00etan, Hilerriko Kaperan egingo den Aitaren Egunaren ospakizunak emango dio hasiera programazioari. Hurrengo jarduera apirilaren 23an izango da. Egun horretan, hilerrian argazki lehiaketa bat egingo da 09:00etatik 14:00etara, eta poesia errezitaldi bat, 12:00etan, Kaperan. Hilerrian egingo den hirugarren ekitaldia maiatzaren 1ean izango da, igandean, Amaren Eguna dela eta. Ekainaren 4an, larunbatean, hilerria arte zalez beteko da berriro ere, pintura lehiaketa egingo delako 08:30etik 14:00etara, eta poesia errezitaldia 12:00etatik aurrera. Hurrengo jarduera uztailaren 2rako, larunbaterako, dago programatuta, eta pertsonaia ospetsuen hilobietatik gauez egingo den ibilbidea da. Amaitzeko, eta urtero bezala, Bilboko Udal Hilerriak hildako guztien omenezko ekitaldia antolatuko du azaroaren 1ean, Domu Santu egunean.

Epean ordainagiriak otsailaren 19tik martxoaren 25era kobratuko dira.

Epea igarotakoan, ordainagirien ordainketa betearazpen-bidetik eskatuko da, % 20ko errekarguarekin.

Kanpaina horretan, emakidaren titular diren 33.807 pertsona daude tasa ordaintzera deituta, aurreikusitako 619.155 euroko diru-bilketa gordina lortzeko.

Bilbao Zerbitzuak-ek otsailaren 19an irekiko du Bilboko eta Deustuko udal-hilerrien kontserbazio-, mantentze- eta garbiketa-zerbitzuak emateagatiko tasak ordaintzeko epea. Errolda helbideratuta duten pertsonei aldiaren azken egunean, hau da, martxoaren 25ean, kobratuko zaie, errekargu barik. Bankuan helbideratuta ez dauden gainerako ordainagirietarako, ordainketa epea otsailaren 19tik martxoaren 25era bitartekoa izango da. Ordainketa Kutxabankeko edo BBV Argentariako edozein bulegotan baino ezin izango da egin, banku-erakunde bakoitzak ezarritako egun eta orduetan. Horretarako, titularrek etxean jasoko duten inprimakia aurkeztu beharko da. Epea igarotakoan, ordainagiriak betearazpen-bidetik ordaintzea eskatuko da, % 20ko errekarguarekin.

Kanpaina honetan, Bilboko eta Deustuko hilerrietan kapera, panteoi, hilobi edo nitxo baten gaineko emakidaren titular diren 33.807 pertsonak ordaindu behar dute tasa hori. Bilbao Zerbitzuak-ek 619.155 euroko diru-bilketa gordina aurreikusi du kontzeptu horrengatik (BEZik gabe).

Gaur egun, iraungi gabeko emakida asko daude, ez helbiderik ez banku-daturik eman ez duten titular partikularren eskuetan. Ondorioz, ezin zaie ordainagiririk igorri, ezta zorren berri eman ere. Kasu horietarako guztietarako, Bilbao Zerbitzuak-ek ordainagiriak helbideratzea gomendatzen du, etxeetara bidaltzen den informazio-dokumentu bereko dagokion atala betez.

Kontserbazio-tasa horren bidez, emakiden titularren kontura, Bilboko eta Deustuko udal-hilerrietako gune komunak, bideak, zuhaitzak eta instalazio orokorrak kontserbatzen, mantentzen eta garbitzen laguntzen da. Horretatik kanpo geratzen dira ehorzketa-unitateak garbitzea eta mantentzea –emakidaren titularren erantzukizuna da–, bai eta panteoi komunitarioen kontserbazio-tasa ere.

Bilboko Hilerriak konstelazio propioa du, eta bertan gurasoek eta senideek haurdunaldian, erditzean edo jaio eta gutxira hil ziren ume guztiak oroitzen dituzte. Urtean zehar, familia asko 63. etxadian, Mungiako errepideko atetik Hilerrirako sarbidearen ondoan, dagoen Dolu Perinataleko Espaziora joaten dira, galdutako umetxoak oroitzeko. Memorial horrek galerak ikusarazten ditu, eta doluan laguntzen die gurasoei, ikusezina den mina, dolu perinatala, agerian utziz. “Hilerriari memorial bat eman gura genion, galera horiek ikusarazteko eta gurasoei doluan laguntzeko, ikusezina izaten jarraitzen duen mina agerian utziz. Inolako konnotazio erlijiosorik gabe, familiak nolabait indarberritzeko topagune bihurtzea espero dugu”, azaldu du Yolanda Díez Bilboko Udaleko Osasun eta Kontsumo zinegotziak.

Izarren Lorategi izenez ezagutzen den espazio hori, irekita dago behar duten pertsona guztientzat eta ez du inolako konnotazio erlijiosorik. Eraikitzeko, hilerriaren ingurunea eta sinbologia errespetatuko zuten eragin ekologiko txikia duten materialak erabili gura izan ziren. Horretarako, plaza bat eraiki zen, eta bertan ohorezko espazioa ematen zaie espazioaren erdian, horma perinatalaren parean, dauden oroitzapenezko artelanei. Gainera, plaza besarkatzen duten bi gabioi-hormei esker, gerturatzen direnek intimitate handia izango dute. Bi horma horiek 50 zentimetro inguru dituzte, eta atseden-elementu edo jarleku eta jardinera funtzioa betetzen dute; horrek indartu egiten du intimitate-sentsazioa.

Espazio horretara joaten diren familiek objektuak zintzilikatzeko eta uzteko edo umetxoak oroitzeko eta omentzeko lekua izan gura zutela adierazi zuten. Hainbat artelan aurre-aukeratu ziren familientzako dolu espazioaren diseinuan eta apaingarrietan parte hartzeko. Aurre-aukeraketa hori Bilbao Arte Fundazioko zuzendariak egin zuen, Bilbao Zerbitzuak-eko Zuzendaritzaren enkarguz. Azkenik, Bilbao Zerbitzuak-en Administrazio Kontseiluak hala erabakita, Bilboko Arte Fundazioko zuzendariak eta Dolu Perinatalari Laguntzeko Euskadiko Taldeko ordezkariek aholkatuta, Ivan Gomezek eta y Zuhar Iruretagoienak aukeratu ziren.

“Theaetatus” eta “Izar umeak”

Artista horren proposamenak “Theaetatus” du izena, sentiberatasunez eta poesiaz betetako lana, eta bertan intimitatea nabarmentzen da, “Izar umeak” leloarekin bat etorriz, jaio gabeko pertsona maitatua galdu duten familietan sortzen den hutsuneari erreferentzia eginez, eta hutsune horrek uzten dien inpaktuaren eta haustura markaren metafora adieraziz.

Espazio horretan parte hartzeko aukeratu den bigarren lana Zuhar Iruretagoienaren “Espacio para el duelo perinatal” izan da. Proposamen horrek, parte hartzeko eta gizartean umetxoak galtzearen errealitate latza ikusarazteko aukera ematen die familiei. Zuharren artelana, zulatutako eta barruan argiztatutako corten horma da. Horrela zeru berria irudikatzen da, eta bertan, izar batek sinbolizatzen du maite dugun pertsona hori.

Gune horren inaugurazioa, Esku Hutsik-ek, Euskadi eta Nafarroako Jaiotza inguruko, Jaiotza aurreko eta Jaio eta berehalako Dolurako elkarteak koordinatu zuen. Ekitaldi horretan, María González Esku Hutsik-eko presidenteak, hitzaldia eman zuen, eta horren eragina jasan duten familien hainbat testigantza ere izan ziren. Emakumeek osatutako “4kote” musika-laukoteak ekitaldi horretarako bereziki aukeratutako errepertorioa interpretatu zuen.

Ekitaldia amaitu zenean, inauguraziora joan ziren familiek kristalezko hodi batean utzi zituzten euren “umetxo izarraren” objektuak, ondoren Zuharrek diseinatutako horman sartzeko eta, horrela, euren maitea oroitzeko.

• Jarduera hau nitxoen hamar eraikinen teilatuetan eta hilerriko langileen aldagela-eraikineko bi isurialdeko teilatuan egin da.
• Iberdrolak jarri du abian instalazioa, eta sare elektrikoari konektatuta funtzionatzen du; hau da, energia-soberakina sarera isurtzen da, eta konpainia elektrikoaren fakturan kontsumoaren zati bat konpentsatzen da.
• Ekimen honi esker, Bilboko herritarren bizi-kalitatea hobetuko da, energia berriztagarriak tokiko ekoizpen-ekonomian modu aktiboan integratuko direlako eta klima-aldaketaren aurka borrokatuko delako.

Bilboko udal hilerrian eguzki-plakak instalatzeko eta abian jartzeko ekintza burutu egin da. Proiektuaren lehen fase honek 87.135 euroko aurrekontua izan du, eta hamabi astean egin da. Honela, Bilbao Zerbitzuak-ek lortu du uriko hilerria erabat jasangarria izan dadila, Garapen Jasangarrirako 2030 Agendan eta haren garapen jasangarrirako 17 helburuetan ezarritakoa betez. Yolanda Diez Osasun eta Kontsumoko zinegotziak azaldu duenez, ekimen honek Bilboko herritarren bizi-kalitatea hobetzen laguntzen du, tokiko ekoizpen-ekonomian energia berriztagarriak modu aktiboan integratuko direlako eta klima-aldaketaren aurka borrokatuko delako. Jarduera nitxoen hamar eraikinen teilatuan eta hilerriko langileen aldagela-eraikineko bi isurialdeko teilatuan egin da (zehazki, 14, 63 eta 16 blokeen eta mantentze-eraikinen artean). Sistemaren orientazioak eta makurdurak eta sistemaren gaineko itzalek dakartzaten galerak ahalik eta txikienak izateko moduan erabaki da moduluen antolaketa (186 dira guztira). Hain zuzen ere, instalazioa autokontsumo erregimenean dabil, sare elektrikoari konektatuta. Hau da, soberan geratzen den energia sarera sartzen da, eta horrela konpainia elektrikoaren fakturan soberakinak konpentsatzen dira. Hala, Bilbao Zerbitzuak-ek soberan sortutako energiaren etekinak eskuratzen ditu, kontsumorako beharrezkoa ez bada. Orobat, aurpegi biko panelek (nitxoen gainean daudenek) instalazioaren errendimendua hobetzen dute. Iberdrolak jarri du martxan instalazio fotovoltaikoa, autokontsumo modalitatean, soberakinen konpentsazio sinpletuan. Bikote Solar da enpresa instalatzailea. Nabarmendu behar dugu autokontsumoak tokiko lanpostuak eta kualifikazio handiko lanpostuak sustatzen dituela instalazioa diseinatzeko, muntatzeko eta ustiatzeko. Euskal energia-konpainiak, honelako autokontsumo-ekimenen bidez, bere estrategian sakontzen segitzen du. Izan ere, dagoeneko etxebizitzetan, industrian, komertzioan, nekazaritzan eta abeltzaintzan instalazio fotovoltaikoekin sortutako autokontsumoaren eremuan lanean ari baita. Hori guztia, “giltza eskuan” izeneko soluzioaren bidez, Smart Solar izenekoa, enpresentzat nahiz etxebizitzentzat dena. Soluzio horretan azterlana eta diseinu pertsonalizatua, administrazio-izapideak, muntaia, finantzaketa, mantentze-lanak eta web-tresnen bidezko monitorizazioa sartzen dira. Honelako instalazioen bidez urteko fakturan asko aurreztu daiteke: % 70eraino, etxebizitzak bateriarik badauka, eta % 40raino, bateriarik ez badauka. Bilboko Udal Hilerriko urteko elektrizitate-kontsumoa nahiko txikia da, baina azken helburua da espazio publiko jasangarria izan dadila ingurumenaren aldetik, eta energia berriztagarriak erabili ditzala, energia sortzeko instalazio elektriko fotovoltaikoak ezarriz. Gainera, Bilboko herritarren bizi-kalitatea hobetuko da honela, tokiko ekoizpen-ekonomian energia berriztagarriak modu aktiboan integratuko direlako eta klima-aldaketaren aurka borrokatuko delako. Bigarren fasean, Bilbao Zerbitzuak-ek ibilgailu elektrikoak kargatzeko 4 puntu jarriko ditu: haietako bi bisitariek erabiltzeko, eta beste biak hilerriko mantentze-lanetako ibilgailuentzat.

CO₂ emisioak murrizten ditu

Instalazioa ahalik eta etekin handiena ateratzeko proiektatu da. Potentzia nominala 70 kWP-koa izango da, gutxi gorabehera. Proiektu teknikoaren datuekin egindako simulazioak erakusten du jatorri berriztagarriko energia sortzeko sistema fotovoltaiko honen bidez murriztu egiten direla elektrizitatea modu konbentzionalean sortzean isurtzen diren CO₂ emisioak; zehazki, atmosferara igortzen diren CO₂ emisioak 21.893,8 kg. murriztuko lirateke urtero. Gainera, urtero 3.423,9 zuhaitz moztea saihestuko da horrela.

Bilboko Udal hilerria Cobradores de la noche film independente berriaren agertokiaren parte izango da. Jaxsak, Memento civitas (2018) edo Martirio staccato (2021) filmen zuzendariak, zuzenduko duen  filma azaroaren 13an, larunbatean, errodatuko da hilerrian, eta bertako aktoreek hartuko dute parte, super 8ko zuzendari ohi batetik hasi eta bizitza osoa horretan daraman antzerki irakasle bat arte.

Zine ekoizpen horrek kaleetan noraezean dabiltzan bi aseguru-kobratzaileren istorioa kontatzen du. Kobratzera doazen etxe bakoitzean pertsonaia bitxiak aurkituko dituzte. Kontrastatutako arketipoen bidez, bizitzari, heriotzari, zorionari eta gizabanako bakoitzak arazoei aurre egiteko eta inguruko pertsonekin harremanetan jartzeko dituen ikuspegiei buruz hausnartzeko aukera emango duen filma da.

Bilboko udal hilerrietan ere hasi da nabaritzen normaltasunaren itzulera, gaur, Santu Guztien egunean, bisitariak etengabe ari dira etortzen eta. Goizean goizetik nabaritu dira joan-etorriak, eta senideak eguna aprobetxatzen ari dira fisikoki gure artean ez daudenak bisitatzeko, hilobi, panteoi eta nitxoetan loreak eta sortak uztearen keinu sinbolikoa eginez. Aldi berean, hilobiak, apaintzen dituzte.

Bilbao Zerbitzuak-ek ordutegiak gogorarazten ditu: Bilbokoa 8etatik 18etara egongo da zabalik, eta Deustukoa, berriz, 8etatik 15etara. Gaur, azaroaren 1ean, Deustukoa ere 8etatik 18etara egongo da zabalik.

Bilboko Udal hilerriko kaperak Santu Guztien Eguneko Kontzertu lirikoa hartuko du azaroaren 1ean, 13:00etan. Kontzertuan “Bilbao Bel Canto” musika taldeak hartuko du parte. Hauek osatzen dute: Patricia Sesar sopranoak; Martín Barcelona tenoreak; Zuriñe de Diego biolinak; Miren de Diego biolak; eta Iñaki Velasco pianoak. Guztiak ere, ahots zein instrumentista moduan nazioko artearen panoraman ibilbide ezaguna dutenak, eta prestakuntza sendoa eta etengabe eguneratzen ari direnak, nazioko eta nazioarteko ekitaldietan parte hartzeari esker.

Laugarren kontzertu liriko honetan Kall Jenkins, Caccini, Mascagni, Cesar Franck, Sorozabal, Webber, Haendel, Guridi, Alcala de Penella, Mozart, Italiako musika napolitar tradizionaleko, Morricone, Olaizola eta Verdiren 14 obra interpretatuko dituzte, filmetako soinu-banden abestietatik hasi eta euskal zortzikoetara, kantu sakratu, aria eta erromantzetatik pasatuz, genero horiek entzule guztiengana hurbiltzeko helburuarekin, Bilboko udal-hilerriko kapera paregabearen barruan, Domu Santu Eguneko ospakizunaren egunean.

Kontzertura joatea librea izango da leku guztiak bete arte. Klaustroaren kanpoko megafonia konektatu egingo da, kaperan sartu ezin diren pertsonek kontzertua jarraitu ahal izan dezaten.

Gainera, berrikuntza gisa, kontzertua zuzenean emango da Telebilbaoren eta Bilbao Zerbitzuak-en YouTubeko kanalaren bidez, bertaratu ezin izan diren guztiek kontzertua ordenagailu, mugikor edo tablet baten bidez zuzenean, edo ondorengo edozein unetan ikusi eta entzun ahal izan dezaten.

Laugarren kontzertu liriko honek Sarria-Funetxea eta Grupo Albia hileta-zerbitzuen enpresen laguntza du.

Aurten, Deustuko eta Bilboko Hilerriak zabalik egongo dira, azaroaren 1ean ospatuko den Domu Santu Egunean joan nahi duten guztientzat.

Gainera, Zamudion/Derion dagoen Bilboko Udal-hilerriak herritarren arretarako langile kopurua indartuko du beste pertsona batekin urriaren 23an, 24an, 30ean, 31ean eta azaroaren 1ean, jendearen arreta hobetzeko eta bulegoetako aurrez aurreko arretan pilaketak saihesteko.

Ondorioz, bulegoetako jende aurreko ordutegia egun horietan goizeko 8:30etatik arratsaldeko 17:00ak arte luzatuko da.

Bestalde, Deustuko Udal hilerriak familiei ematen zaien arreta indartuko du Bilbao Zerbitzuak-eko lanbideetako pertsona batekin, goizeko 10:00etatik 14:00etara.

Familiei arreta emateko ordutegia luzatu denez eta egun horietan jendearentzat irekita egongo denez, Bilbao Zerbitzuak-etik, gehienak erakusten ari diren jokabide eredugarria berriro erakusteko eskatu gura diegu herritarrei, Udalarekin lankidetzan arituz prebentzioko osasun-arauak eta osasun-agintaritza eskudunak hartutako zuhurtasun- eta babes-betebeharrak betez, batez ere, kanpoaldean musukoa erabiltzeari dagokionez, pertsonen arteko segurtasun-tartea gorde ezin denean.

Garraio publikoa

Bilboko Udal-hilerria bisitatuko duten pertsonei, hilerrira joateko garraio zerbitzu publikoak erabiltzea gomendatzen zaie, autobusa eta trena.

• Euskotrenen L3 Kukullaga-Etxebarri/Lezama lineak tren zerbitzua du 7:30etik 22:30era, Otxarkoagako, Txurdinagako, Zurbaranbarriko, Zazpikaleetako (Alde Zaharra), Urribarriko eta Matikoko (Bilbo) geltokietan (informazio gehiago Euskotrenen webgunean).
• Bestalde, Bizkaibusek Bilbo eta Zamudion/Derion dagoen bertako udal-hilerria lotzen dituzten zenbait autobus-linea ditu. Linea bakoitzaren ordutegiak eta maiztasunak Bizkaiko Foru Aldundiaren webgunean kontsulta daitezke.

Bilboko Udal-hilerrian, urriaren 30ean eta 31n eta azaroaren 1ean hiriko lekurik bizienetako eta jendetsuenetako bat gure hilerria izango dela aurreikusiz ari gara lanean.

Sarrerak eta bisitak segurtasun osoz egin ahal izateko, aurten ere, datorren asteburuan eta azaroaren 1ean, goizeko 08:00etatik 18:00ak arte, Hilerriko sarrera nagusiko aparkalekuan egongo den boluntario dispositibo bat eta oinarrizko bizi-euskarriko anbulantzia bat Bilboko udal-hilerrira joatea hitzartu dugu Bizkaiko Gurutze Gorriarekin.

Zerbitzu berezi horren bidez, Bilboko udal hilerriko bisitariek izan dezaketen edozein istripu edo kalte fisikoren aurrean osasun-estaldura egokia eskaini gura da.

Modu berean, hilerriko sarrera nagusian Gurutze Gorriko lau boluntario prest egongo dira, bi aulkirekin, mugikortasun murriztua duten eta Bilboko udal-hilerriaren barrualdetik mugitzeko eskatzen duten bisitariak leku batetik bestera eramateko.

Gainera, Bilboko Udal-hilerriak bi aulki elektriko ditu, eta horiek ere bisitarien eskura jarriko ditugu, pertsona horiei bisita egitea errazteko, euren laguntzaileentzat ere erakargarriagoa, erosoagoa eta errazagoa izan dadin, haiek baitira aulkia maneiatu behar dutenak, ez erabiltzailea/onuraduna. Horrela, Bilboko hilerriaren irisgarritasun unibertsalaren hobekuntzan aurrera egiten dugu.